ریسک و انواع آن

بگذارید یک مثال ملموس بزنیم: تصور کنید که منطقه‌ای به دلیل وقوع زلزله تخریب شده است و مردم آن منطقه به دردسر افتاده‌اند. عدهٔ زیادی در زلزله از بین رفته‌اند و هزینهٔ زیادی به گردن ارگان‌های مسئول افتاده است. حالا مسئولین برای رفع مشکلات باید به دامن مدیریت بحران پناه ببرند؛ اما اگر مسئولین مربوطه، پیش از این اتفاق با استفاده از مدیریت ریسک، احتمال وقوع زلزله را در منطقه مربوطه پیش‌بینی می‌کردند و بر اساس همین پیش‌بینی، اقداماتی برای محکم‌سازی و بازسازی اصولی ساختمان‌ها و آموزش و آگاه‌سازی مردم برای مواجهه با زلزله انجام می‌دادند، تلفات و آسیب‌های زلزله به مراتب کمتر و مدیریت کردن بحران نیز آسان‌تر می‌شد.

انواع ریسک در پروژه های نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده شهری مطالعه موردی: طرح مجد مشهد

نوسازی و احیاء بافت های فرسوده شهری، به دلیل فرسودگی ضررت دارد. ساختار کالبدی شهرها تحت تاثیر متغیرهای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی به تدریج دچار تغییر و فرسودگی می گردد. از آنجا که این بازسازی و نوسازی با چالشهایی همراه است، برآورد ریسک آنها اهمیت خواهد داشت. هدف از این پژوهش، تعیین وضعیت انواع ریسک در پروژههای نوسازی و بازسازی بافتهای فرسوده شهری با مطالعه مورد طرح مجد مشهد است.
جهت شناسایی ریسکهای پروژه مربوطه با مراجعه به اسناد، ریسکهای مربوطه استخراج شده است بدین منظور، پرسشنامه ای بر اساس متغیرهای مورد نظر تهیه و در اختیار 50 نفر از مدیران و کارشناسان بخشهای مختلف پروژه مجد مشهد قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که ریسکهای نقش آفرین در بازسازی بافت فرسوده طرح مجد عبارتند از: ریسکهای مالی و اقتصادی، فنی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی، پس از تجزیه و تحلیل وزنها، بیشترین تاثیر ریسک مربوط به ریسک مالی و اقتصادی با میانگین 18/4 ، و در رتبه های بعدی، به ترتیب ریسک اجتماعی 05/3 ، ریسک فنی 77/2، ریسک سیاسی 64/2 و ریسک زیست محیطی 36/2 میباشد. بنابراین ریسک مالی اقتصادی دارای بیشترین میزان اثرگذاری و ریسک زیست محیطی دارای کمترین میزان ریسک در پروژه مربوطه میباشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Risks in projects of modernization and reconstruction of old urban tissue Case Study: Mashhad Majd project

Renovation and restoration of Urban distressed areas, due to the exhaustion loss. Physical structure of cities affected by natural factors, socio-economic and burnout are gradually changed. Because the reconstruction and modernization of the challenges associated risk assessment they will be important. The aim of this study was to determine the types of risks in the projects of modernization and reconstruction of urban distressed areas by studying the Majd project Mashhad.
Referring to identify risks relevant project documents, relevant risks are extracted. For this purpose, a questionnaire based on the variables of interest were filled by 50 managers and experts were part of this project. To analyze the data, relevant statistical software was used.
The results show that the risks affecting in urban distressed areas at Majd Mashhad project include: economic and financial risks, technical, social, political and environmental, After analyzing the weight, the greatest impact of financial risk and economic risk with an average of 18.4, and in the next place, to the risk of social 05/3, 77/2 technical risk, political risk is 64/2 and 36/2 environmental risk. The financial risk has the greatest economic impact and environmental risk associated with the lowest risk is in project.

انواع ریسک‌های بانکی

بانکداری بنا به ماهیت خود متضمن مواجهه با طیف وسیعی از مخاطرات است. ناظران بانکی باید از این ریسک ها، شناخت داشته و اطمینان یابند که بانک‌ها به میزان کافی آنها را ارزیابی و مدیریت می‌کنند.

به گزارش ایبِنا، ریسک های مهمی که بانک ها با آنها مواجه هستند، عبارتند از:

ریسک اعتباری

اعطای وام، فعالیت اصلی اکثر بانک ها را تشکیل می دهد. وام دهی مستلزم آن است که بانک ها، راجع به توان بازپرداخت متقاضیان وام اظهار نظر کنند. این پیش‌بینی‌ها همیشه درست از آب در نمی‌آیند و یا گاهی ممکن است وضعیت اعتباری یک گیرنده وام به مرور زمان و در اثر عوامل مختلف، ضعیف شود. در نتیجه، یکی از ریسک های عمده ای که بانک ها با آن مواجهند ریسک یا ناتوانی طرف مقابل برای اجرای مفاد قرارداد است.

ریسک کشوری و ریسک انتقال وجوه

اعطای وام های بین المللی علاوه بر اینکه شامل ریسک اعتباری می شود (ریسکی که در ذات عملیات وام دهی قرار دارد) ریسک کشوری را نیز در بر می گیرد یعنی آن دسته از ریسک هایی که مربوط به محیط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور متبوع گیرنده وام است. به هنگام اعطای وام به دولت های خارجی یا موسسات آن ها، امکان دارد که ریسک کشوری در آشکارترین وضع خود نمایان شود زیرا اعطای چنین وام‌هایی معمولأ بدون پشتوانه صورت می‌گیرد. یکی از اجزای ریسک کشوری، ریسکی است که از آن تحت عنوان ریسک انتقال وجوه یاد می‌شود. این ریسک زمانی وجود می آید که تعهد یک گیرنده وام، بر حسب پول محلی نباشد. صرفنظر از وضعیت مالی خاص یک گیرنده وام، ممکن است ارز تعهد شده در دسترس وی قرار نداشته باشد.

ریسک بازار

ریسک دیگری که بانک‌ها با آن مواجه هستند مربوط به زیان‌هایی است که در اقلام بالا و پایین خط ترازنامه به وجود آمده و ناشی از ایجاد نوسانات در قیمت‌های بازار است. بخش خاصی از ریسک بازار، ریسک نرخ ارز است. بانک ها به وسیله ارایه نرخ (اعلام مظنه) به مشتریان خود و یا از طریق افتتاح حساب های ارزی، به عنوان «بازارسازان» ارزی عمل می‌کنند. در خلال دوره هایی که نرخ ارز، از ثبات کافی برخوردار نیست ریسک هایی که بخش تفکیک ناپذیر تجارت ارزی را تشکیل می‌دهند (بخصوص آنهایی که مربوط به باز نگه داشتن حساب های ارزی هستند) افزایش می‌یابند.

ریسک نرخ بهره

ریسک نرخ بهره، مربوط به آن دسته از منابع مالی یک بانک است که در جهت خلاف نرخ های بهره حرکت می‌کنند. این ریسک هم بر سود یک بانک و هم بر ارزش اقتصادی دارایی ها، بدهی ها و اقلام زیر خط ترازنامه آن اثر می گذارد.

ریسک نقدینگی

ریسک نقدینگی از عدم توانایی یک بانک در کاهش بدهی ها یا تامین وجوه برای افزایش دارایی ها ناشی می شود. در مواقعی که یک بانک، نقدینگی کافی ندارد قادر نیست که به سرعت و با هزینه ای معقول، به کسب وجوه مکفی از طریق افزایش بدهی ها یا تبدیل دارایی ها بپردازد و این امر بر سود آوری تاثیر خواهد گذاشت. در شرایط حاد، عدم نقدینگی کافی ممکن است به ورشکستگی یک بانک بیانجامد.

ریسک عملیاتی

مهمترین انواع ریسک عملیاتی مشتمل بر وجود نقص در کنترل های داخلی و حاکمیت سهامی است. اختلالاتی از این دست ممکن است از طریق خطا، تقلب یا قصور در اجرای به موقع تعهدات به زیان های مالی انجامیده یا موجب شود منافع بانک به هر نحو دیگری آسیب ببیند . حالات دیگر ریسک عملیاتی شامل وجود نواقص عمده در سیستم‌های فن‌آوری اطلاعات، وقایعی از قبیل آتش سوزی‌های وسیع یا بلایای دیگر است.

ریسک حقوقی

بانک ها در معرض اشکال مختلف ریسک حقوقی قرار دارند. این امر شامل ریسکی است که در آن به دلیل مشاوره ها یا مستند سازی نامناسب یا غلط حقوقی، دارایی ها با ارزشی کمتر و بدهی ها با ارزشی بیشتر از حد مورد انتظار ارزیابی می شوند. علاوه بر این، ممکن است قوانین موجود عاجز از حل موضوعات حقوقی ای باشند که یک بانک درگیر آن است.

ریسک شهرت

ریسک شهرت ناشی از وجود ضعف‌های عملیاتی است، ضعف در انطباق با قوانین مقررات یا سایر منابع مربوط. ریسک شهرت بخصوص برای بانک ها مضر است زیرا ماهیت حرفه آن ها مستلزم حفظ اعتماد سپرده‌گذاران، بستانکاران و کل بازار است.

ریسک چیست – تعریف و انواع آن

ریسک در زبان عامیانه به احتمال وقوع حادثه یا اتفاقی ناخوشایند گفته می‌شود. دانستن اینکه ریسک چیست در زندگی روزمره می‌تواند از بروز خسارات جلوگیری کند.

در بازارهای مالی به احتمال تفاوت بازده واقعی (actual gain) سرمایه‌گذاری با بازده مورد انتظار (expected return) ریسک گفته می‌شود. همانگونه که دانستن اینکه ریسک چیست در زندگی روزمره کمک کننده است، در زندگی مالی نیز درک درست و صحیح از ریسک می‌تواند از زیان های مالی جلوگیری کند.

در مالی (finance) برای محاسبه کمی ریسک سرمایه‌گذاری، از انحراف معیار استفاده می‌کنند. انحراف معیار، معیار سنجش کمی ریسک در مالی است.

انحراف معیار، میزان انحراف بازده سرمایه گذاری از میانگین آن در یک بازه تاریخی است. یعنی هرچه پراکندگی بازده به صورت تاریخی بیشتر باشد، ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر است. برای مثال دو سهم A و B را در نظر بگیرید که بازده تاریخی آنها مطابق شکل زیر است.

میانگین بازده هر دو تقریبا برابر است اما ریسک سهم B از سهم A بسیار بیشتر است زیرا نوسان (پراکندگی) بیشتری را در گذشته داشته است.

انواع ریسک مالی

در حالت کلی دو نوع ریسک در بازارهای مالی وجود دارد که می‌تواند ارزش دارایی ها را تحت تاثیر قرار دهد: ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک.

ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک که به آن ریسک بازار هم گفته می‌شود، ریسکی است که در کل اقتصاد وجود دارد و تمام فعالین بازار و اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ریسک سیستماتیک قابل حذف از طریق متنوع سازی نیست.

ریسک هایی که باعث به وجود آمدن ریسک سیستماتیک می‌شوند عبارتند از:

ریسک سیاسی (مانند جنگ یا تحریم)، ریسک نوسانات نرخ ارز، ریسک تورم، ریسک نرخ بهره و …

ریسک غیر سیستماتیک

ریسک سیستماتیک که به آن ریسک و انواع آن ریسک خاص (specific) هم گفته می‌شود، ریسکی است که صنعتی خاص یا یک یا چند شرکت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این ریسک را می‌توان با متنوع سازی کاهش داد.

مثالهایی از ریسک غیر سیستماتیک:

تغییر مدیریت شرکت، ظهور تکنولوژی جدید و رقیب محصول شرکت، قوانین جدید نهاد ناظر که درآمد شرکت را تحت تاثیر قرار دهد، ورود رقیب جدید به بازار و …

معاملات الگوریتمی چیست؟

معاملات الگوریتمی به استفاده از برنامه کامپیوتری که از فرمولهای از پیش تعیین شده برای…

متنوع کردن (diversification) سبد سرمایه گذاری و مزایای آن

متنوع کردن سبد سرمایه گذاری به معنی داشتن تعداد بیشتری از سهام یا انواع دارایی…

مدیریت ریسک چیست و چرا در هر پروژه به آن نیاز داریم؟

فرض کنید مدیر شرکتی بزرگ هستید و یک کارمند کلیدی دارید که از ابتدای راه‌اندازی کسب‌وکار کناردست شما بوده، به‌طور کامل و دقیق کارها را آموخته و نیروهای جدید را هم آموزش می‌دهد. اما.

متاسفانه کارمند قصه ما چند وقتی است که خوب کار نمی‌کند و مدام از زیر کار درمی‌رود. از همه بدتر اینکه با این کارهایش، روی نحوهٔ عملکرد سایر کارمندان نیز تأثیر منفی گذاشته‌ و هر چه تلاش کرده‌اید که او را با تشویق، ترغیب، پاداش و امثال این چیزها، به روزهای اوجش بازگردانید، موفق نشدید.

در این شرایط، شما دو راه دارید:

راه اول این است که آن کارمند را اخراج کنید که صد البته یک ریسک بزرگ برای شرکت شماست؛ چون پیدا کردن کسی که تا این اندازه به مسائل کاری مرتبط با شرکت شما آشنا و مسلط باشد، شاید ماه‌ها طول بکشد و کار شما معلق شود.

راه دوم هم این است که او همچنان در شرکت بماند؛ ولی شما بهتر می‌دانید که ماندن این فرد، بیش از آنکه برای کسب‌وکارتان سودی داشته باشد، ضرر دارد؛ زیرا هم خودش کارش را درست انجام نمی‌دهد، هم روی بقیه اعضای شرکت تأثیر منفی می‌گذارد.

می‌بینید، هر قدمی ممکن است به ضرر شما و شرکتتان تمام شود؛ پس چه کار می‌توان کرد و چه تصمیمی باید گرفت؟

تنها راه حل، مدیریت شرایط بحرانی است. برای جلوگیری از ایجاد خطراتی شبیه به این ماجرا (و حتی خطرات خیلی بزرگتر)، لازم است که حتماً مهارت مدیریت ریسک را یاد بگیرید.

پس در این مقاله همراهمان باشید تا با مدیریت ریسک چیست و چرا مهم است، شروع کنیم و در نهایت فرآیند انجام آن در کسب و کار را یاد بگیریم.

ریسک چیست؟

تعریف ریسک کمی چالش برانگیز است، ولی در معنای عام، شاید جمله زیر تعریف خوبی برای این کلمه باشد:

ریسک، نوعی عدم اطمینان در رسیدن به نتایج دلخواه است. یعنی احتمال اینکه ما به هدفمان نرسیم یا حتی بدترین نتیجه ممکن را بگیریم.

ریسک‌ها همه‌جا هستند؛ از یک کار ساده روزمره مانند رانندگی گرفته تا سرمایه گذاری‌های کلان اقتصادی. اما این‌ها دلیل نمی‌شود که ما کاری انجام ندهیم چون ریسک دارد. به‌هرحال ما می‌توانیم راهی را انتخاب کنیم که ریسک آن کمتر و امکان رسیدن به هدف بیشتر باشد.

اما پیدا کردن همین راه کم‌خطر هم خود نیازمند مهارتی است که به آن مدیریت ریسک می‌گوییم.

مدیریت ریسک چیست؟

همهٔ ما در زندگی کاری و شخصی خودمان، با خطرات مختلفی مواجهیم که زندگی را برایمان پر از شرایط خاص و غیرقابل اعتماد کرده است. همان‌طور که بنجامین فرانکلین گفته است: در این جهان دربارهٔ هیچ‌چیز نمی‌توان قاطعانه و با اطمینان صحبت کرد، به‌جز مرگ و مالیات.»

مدیریت ریسک دربارهٔ تمام اتفاقات امکان‌پذیری است که شاید برای شما هم اتفاق بیفتد. از روزی که تصمیم می‌گیریم برای رسیدن به یک هدف قدم اول را بر‌داریم تا زمانی که به نتیجهٔ دلخواهمان برسیم، اتفاق‌های زیادی می‌افتد که ما را در شرایط دشوار و خطرناک مختلفی قرار می‌دهد؛ اما هیچ‌کدام از ما مجبور نیستیم که بادبان‌های زندگی و کسب‌وکارمان را به دست سرنوشت بسپاریم.

حالا بیایید ساده‌ترین تعریف برای مدیریت ریسک را با هم مرور کنیم:

مدیریت ریسک به زبان ساده یعنی اینکه ما بتوانیم با وجود شرایط خطرآفرین، باز هم به اهدافمان دست پیدا کنیم. به عبارت دیگر، به جای فرار کردن از خطراتی که سر راهمان وجود دارد، وارد میدان شویم و با مدیریت صحیح، خطر آن‌ها را تا حد ممکن کاهش دهیم.

فرآیند مدیریت ریسک شامل شناسایی، تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک است، تا نتایج نامطلوب حاصل از آن‌ها حداقل شود. در این راه، ما حوادث قابل پیش‌بینی یا ناگهانی را به‌طور همه‌جانبه در نظر می‌گیریم و تلاش می‌کنیم که با کسب دانش و آگاهی، خطرات را به یک موقعیت بهتر و سودآور تبدیل کنیم. گاهی اوقات، برای کاهش ضررهای یک اتفاق خطرآفرین، مسیر ما کاملاً تغییر می‌کند ولی مطمئناً مسیر جدید خطر کمتری دارد.

مدیریت بحران چه تفاوتی با مدیریت ریسک دارد؟

مدیریت بحران یعنی مدیریت وضعیت بحرانی پس از وقوع یک حادثهٔ ناگهانی؛ اما مدیریت ریسک به معنای مدیریت و پیشگیری قبل از وقوع حادثه است. مدیریت بحران به رفع مشکلات پس از وقوع حادثه می‌پردازد، اما ریسک و انواع آن مدیریت ریسک پیش از وقوع هر حادثه‌ای، احتمالات مختلف را در نظر می‌گیرد تا در صورت بروز حادثه، آسیب‌های احتمالی را به حداقل برساند.

بگذارید یک مثال ملموس بزنیم: تصور کنید که منطقه‌ای به دلیل وقوع زلزله تخریب شده است و مردم آن منطقه به دردسر افتاده‌اند. عدهٔ زیادی در زلزله از بین رفته‌اند و هزینهٔ زیادی به گردن ارگان‌های مسئول افتاده است. حالا مسئولین برای رفع مشکلات باید به دامن مدیریت بحران پناه ببرند؛ اما اگر مسئولین مربوطه، پیش از این اتفاق با استفاده از مدیریت ریسک، احتمال وقوع زلزله را در منطقه مربوطه پیش‌بینی می‌کردند و بر اساس همین پیش‌بینی، اقداماتی برای محکم‌سازی ریسک و انواع آن و بازسازی اصولی ساختمان‌ها و آموزش و آگاه‌سازی مردم برای مواجهه با زلزله انجام می‌دادند، تلفات و آسیب‌های زلزله به مراتب کمتر و مدیریت کردن بحران نیز آسان‌تر می‌شد.

چرا مدیریت ریسک برای کسب و کار ما حیاتی است؟

شما همیشه در معرض خطر هستید. همین الآن که نفس می‌کشید، ممکن است یک ذره آلوده وارد تنفس شما شود و شما را بیمار کند. ما در هر لحظه با انجام هر کاری در واقع ریسک می‌کنیم. هیچ فرقی نمی‌کند که در خانه در حال استراحت باشیم، یا در حال مدیریت کردن کارمندان دفتر کارمان باشیم؛ بنابراین همیشه باید پیش از اقدام برای هر کاری، خوب فکر کنیم، جوانب را بررسی کنیم، آگاهانه تصمیم بگیریم و منطقی عمل کنیم. با انجام این مراحل، احتمال به موفقیت در کاری که نتیجهٔ آن برایمان اهمیت دارد، بیشتر خواهد شد.

داشتن مدیریت ریسک موضوعی حیاتی است؛ زیرا مانع به وجود آمدن بحران‌ها می‌شود. با وجود مدیریت ریسک، اگر بحران خاصی هم ایجاد شود، آسیب‌ها و ضررهای ناشی از آن به حداقل می‌رسد. این مسئله در کسب‌وکار بسیار پراهمیت‌تر است، زیرا باعث کاهش ضررهای مالی و جلوگیری از هدر رفتن زمان برای رسیدن به اهداف اصلی کسب و کار می‌شود.

حالا قبل از اینکه برویم سراغ نحوه مدیریت ریسک‌، می‌خواهیم به شما ۳۶۵ بوک را معرفی کنیم، ۳۶۵ بوک مجموعه‌ای از خلاصه صوتی برترین کتاب‌های دنیاست که توسط تیم نوین گردآوری شده است. با شرکت در ۳۶۵ بوک، به خلاصه‌ی کاربردی‌ترین کتاب‌ها در زمینه مدیریت، توسعه فردی، کسب و کار، کارآفرینی و بازاریابی دسترسی خواهید داشت. ما به مدت یکسال روزانه یک خلاصه کتاب منتشر می‌کنیم و پیشنهاد می‌کنیم در این مسیر یادگیری همراه ما باشید. :)

چگونه ریسک‌ها را مدیریت کنیم؟

برای مدیریت کردن ریسک‌ها در کسب‌وکار خود، بهتر است ابتدا یک مدیر پروژهٔ متخصص و باتجربه استخدام کنید. سپس از او بخواهید که تمام موارد ریسک‌آفرین را بررسی و جمع‌آوری کند. فهرست جامعی از ریسک‌ها تهیه و در جلسه‌ای که با مدیران ارشد کسب‌وکارتان برگزار می‌کنید، به بررسی آن‌ها بپردازید. در این جلسه، مواردی را که توسط سایر مدیران نیز مطرح می‌شود به فهرست جامع گردآوری شده اضافه کنید و از مدیر پروژه بخواهید مجدداً همهٔ آن‌ها را بررسی کند.

هر چند که احتمالاً همهٔ خطرات موجود در فهرست جمع‌آوری به وقوع نمی‌پیوندد؛ اما این فهرست می‌تواند به‌عنوان منبعی کامل برای ایجاد ذهنیت اولیه در ذهن همهٔ افراد حاضر در تیم شما به کار گرفته شود و آمادگی آن‌ها را برای مواجهه با بدترین رویدادهای کاری افزایش دهد. در ادامه به توضیح ۹ مرحله‌ای می‌پردازیم که انجام آن‌ها برای اجرای صحیح و کاربردی مدیریت ریسک‌ ضروری است:

مرحله اول: محلی برای ثبت ریسک‌ها ایجاد کنید

برای ثبت ریسک‌ها و خطرات احتمالی، سیستمی ایجاد کنید. این سیستم باید به‌گونه‌ای باشد که به‌آسانی بتوان ریسک‌ها را بر اساس تاریخ ثبت، شرح خطرات، احتمالات مرتبط، تأثیر خطرات، وضعیت آن‌ها و چگونگی مقابله با آن‌ها ثبت و نگهداری کرد.

مرحله دوم: خطرات را شناسایی کنید

به همراه تمام اعضای تیم کاری خود، انواع خطرات را شناسایی کنید و مطمئن شوید که همهٔ افراد تیم به اندازهٔ کافی برای مقابله با خطرات آگاهی و آمادگی دارند.

سعی کنید خطرات را به‌صورت همه‌جانبه شناسایی کنید و تفاوت آن‌ها را بر اساس حوزهٔ مربوط به هر ریسک بررسی کنید. مثلاً تعیین کنید که یک خطر مربوط به کدام یک از دسته‌های فناوری، مواد،‌ بودجه، مشتری، کیفیت، تأمین‌کنندگان، قانون و یا هر عنصر قابل‌شناسایی دیگری می‌باشد.

دقت داشته باشید که ریسک‌ها حتماً نباید ناگهانی و اتفاقی باشند. گاهی یک تصمیم آگاهانه هم با ریسک همراه است. مثلاً افزایش میزان تولید یک کارخانه به ظاهر خیلی کار خوب و مثبتی است ولی مدیر کارخانه می‌داند که با این تصمیم، باید ریسک خرابی دستگاه‌ها و خوابیدن خط تولید را هم در نظر بگیرد.

مرحله سوم: فرصت‌های مختلف را شناسایی کنید

وقتی که در حال شناسایی ریسک‌ها هستید، ناخودآگاه فرصت‌هایی در دل آن‌ها می‌بینید. فرصت‌های جدید، تمام رویدادهایی هستند که به نحوی می‌توانند بر پیشبرد اهداف و پروژه‌های شما تأثیر مثبت بگذارد. این کار کمک می‌کند که برای بهره‌برداری از فرصت‌های مثبت برنامه‌ریزی کنید و همان‌طور که برای اتفاقات ناگوار آماده می‌شوید، برای فرصت‌های مثبت جدید و ناگهانی نیز آماده شوید.

مرحله چهارم:‌ خطرات را تحلیل کنید

در این مرحله، تحلیل کنید که احتمال وقوع این خطرات چقدر است و اینکه هر کدام از آن‌ها چه اثر مخربی روی کار شما دارند.

مثلا برای اینکه میزان زیان یک ریسک را تخمین بزنید، برآورد کنید که هر ریسکی که اتفاق بیفتد، چقدر به شما خسارت مالی وارد می‌کند و مقابله با آن نیاز به چه مقدار هزینه دارد.

البته توجه داشته باشید آسیب‌های یک خطر، فقط مالی نیست؛ معیارهایی دیگری مانند زمان و کیفیت نیز وجود دارد که باید بررسی شود. مثلاً از کار افتادن خط تولید چقد زمان را هدر می‌دهد، چقدر هزینه برمی‎دارد و چه تأثیری در کیفیت کار کارکنان دارد.

در واقع تحلیل ریسک باعث می‌شود که آسان‌تر به راه‌حل‌های مناسب برای رفع آن‌ها دست پیدا کنید.

در مدیریت پروژه، برای تحلیل ریسک‌ از یک ماتریس استفاده می‌کنند که به شکل زیر است:

مرحله پنجم: خطرات را ارزیابی و رتبه‌بندی کنید

گام سوم ارزیابی و رتبه‌بندی خطرات است. یعنی اینکه بفهمید کدام ریسک‌ها مهم‌ترند که برای پیشگیری از آن‌ها بیشتر وقت بگذارید. خب چگونه این کار را انجام می‌دهید؟ خیلی راحت. یادتان نرفته که در مرحله قبل احتمال وقوع ریسک و میزان اثرگذاری آن را بررسی کردید. خب حالا همان اطلاعات می‌شود معیار رتبه‌بندی ریسک‌های موجود؛ یعنی ریسک‌هایی که احتمال وقوع بیشتر و نتیجه مخرب‌تری دارند در رتبه بالاتری قرار می‌گیرند و اولویت با حل آن‌ها خواهد بود.

توجه خود را روی آن دسته از خطراتی که احتمال وقوع و تأثیرگذاری زیادی دارند، متمرکز کنید. اگر به ماتریس تحلیل ریسک توجه کنید، این ریسک‌ها با رنگ قرمز مشخص شده‌اند. شناسایی این دسته از ریسک‌ها برای هر کسب‌وکاری بسیار اهمیت دارد، زیرا بیشترین صدمه را به کار شما وارد می‌کنند و جبران خسارت‌های آن‌ها بسیار سخت است.

خانه‌های زرد ماتریس خطراتی هستند که احتمالشان کمتر است و آسیب‌های متوسطی دارند. اگر خطری به اندازهٔ کافی جدی نیست و یا راه‌حل آسانی برای رفع آن وجود دارد، بهتر است آن را به انتهای فهرست انتقال دهید (خانه‌های سبز ماتریس).

دنبال یه کار پر درآمد از اینترنتی؟

تو دوره فرصت‌های اینترنتی بهترین راه رو بهت نشون میدیم!
برای مشاوره رایگان، همین الان با ما تماس بگیرید.

مرحله ششم: راه‌حل رفع خطرات را بیابید

بعد از شناسایی، تحلیل و رتبه‌بندی ریسک‌ها، نوبت یافتن روش‌های مقابله با آن‌ها است. در این مرحله فکر کنید که برای مقابله با هر ریسک چه تکنیکی می‌توانید استفاده کنید یا اگر راه‌حلی وجود ندارد، چه برنامه‌ای می‌توانید داشته باشید تا ضرری که به شما می‌رسد به کمترین حد ممکن برسد.

مثلاً برای رفع خطری مانند آتش‌سوزی، می‌توانید از راه‌حلی مانند بیمهٔ آتش‌سوزی استفاده کنید تا زیان مالی را کاهش دهید. خب این مثال کاملاً مشخص بود اما در مثال کارمند نالایق اول مقاله، هر دو راه‌حل شما (اخراج یا ادامه کار) ریسک‌های خاص خودش را داشت؛ بنابراین شما باید راهی را انتخاب کنید که ضرر کارتان کمتر شود.

در مجموع، استراتژی‌هایی برای کاهش ضررها و زیان‌های ناشی از مواجهه با خطرات را تدوین کنید و برای مواجه شدن با جدی‌ترین خطرات، برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهید.

مرحله هفتم: برای مقابله با هر ریسک فردی را انتخاب کنید

برای مقابله با هر ریسک، یکی از اعضای تیم خود را با توجه به توانایی‌ها و روحیاتش انتخاب کنید. فرد انتخاب شده باید خود را از همهٔ جهت‌ها برای مقابله با ریسک مشخص‌شده آماده کند. به این ترتیب بهترین نوع همکاری برای مقابله با خطرات پیش‌بینی‌شده بین افراد حاضر در کسب‌وکارتان شکل می‌گیرد و نتایج مفیدتری حاصل می‌شود.

مرحله هشتم: به‌طور مداوم خطرات را بررسی و به‌روزرسانی کنید

در مراحل قبلی، فهمیدید که ریسک‌های کسب‌وکارتان چیست و اگر اتفاق بیفتند چه نتایجی ناخوشایندی ممکن است در انتظار کسب‌وکارتان باشد. اگر این مسئله را به‌خوبی درک کرده باشید، الآن بیشتر از قبل تأکید دارید که باید حسابی حواستان به ریسک‌های احتمالی باشد که کار دستتان ندهند. حداقل یک بار در هفته به همراه تیم خود، خطرات و ریسک‌های مختلف را بررسی و به روز رسانی کنید و این کار را به‌عنوان یک کار مداوم و همیشگی انجام دهید. همیشه گزارش کاملی از خطرات موجود داشته باشید و مرتب آن‌ها را زیر ذره بین قرار دهید تا هم پیشگیری کرده باشید و هم در صورت وقوع، در زمان مناسب اقدامات لازم را انجام دهید.

با برگزاری ریسک و انواع آن مرتب جلسات با اعضای تیم کسب‌وکار خود، مطمئن شوید که همهٔ افراد دربارهٔ خطرات و ریسک‌های احتمالی اطلاعات لازم و کافی را دارند و در مورد روش‌ها و برنامه‌ریزی‌های مشخص شده برای مقابله با هر خطر توجیه شده‌اند. اینکه همهٔ افراد یک تیم از چنین موضوع مهمی باخبر باشند و از تغییرات اعمال شده بر بخش‌های مختلف آن آگاهی پیدا کنند، باعث پیشرفت بهتر کار و انجام اقدامات مؤثرتر در هنگام بروز خطرات می‌شود.

پیام نهایی مدیریت ریسک

کار مدیریت ریسک هم تمام شد. در آخر این را بگویم که مدیریت ریسک یک تمرین نیست که تنها در ابتدای پروژه‌ها به آن بپردازید، بلکه یک کار مداوم است که باید برای آن توجه و زمان صرف کنید.

مدیریت ریسک می‌خواهد به ما بگوید قرار نیست از کارهای پرخطر فرار کنیم، قرار است با احتیاط در مسیر حرکت کنیم و جوری پیش برویم که کمترین ریسک را داشته باشیم. حالا بگویید ببینم شما ریسک‌پذیر هستید یا ریسک‌گریز؟ اگر ریسک‌پذیر هستید، از آن ریسک‌پذیر‌های حواس‌جمع یا بی‌برنامه؟

انواع ریسک های سرمایه گذاری دربازار بورس

ریسک در بازار بورس بدون شک رفیق دائمی یک سرمایه‌گذار است. آنچه بدان “ریسک” اطلاق می‌شود درواقع زیان بالقوه و قابل‌اندازه‌گیری در یک فرآیند سرمایه‌گذاری است.

چندان تفاوتی ندارد سرمایه‌گذار جسور باشید یا محافظه‌کار، درهرصورت با انواع مختلف ریسک در بازار بورس سروکار خواهید داشت. پیش‌تر هفت نکته‌ی مهم قبل از شروع فعالیت در بورس را برایتان توضیح دادیم. اما اگر نبرد با گاو بی شاخ و دم را آغاز کرده‌اید و به دنبال پیدا کردن رگ خواب آن هستید، اندکی دست نگه‌دارید!

در یک طبقه‌بندی، ریسک در بازار بورس به دو قسمت کلی تقسیم می‌شود. انواع آن ریسک‌های قابل‌اجتناب (باقاعده مند) و ریسک‌های غیرقابل‌اجتناب (بی‌قاعده) است. ریسک‌های قابل‌اجتناب آن دسته از ریسک‌هایی هستند که شاید بتوان با انجام برخی اقدامات از بروز آن جلوگیری کرد. در مقابل، ریسک‌های بی‌قاعده ریسک‌هایی هستند که غیرقابل‌کنترل هستند و وقوع آن در هر زمان دور از ذهن نیست.

فارغ از اینکه بخواهیم به طبقه‌بندی و فیلتر کردن (پالایه کردن) انواع ریسک بپردازیم، در ادامه تصمیم داریم شمارا با هفت نوع مختلفِ ریسک در بازار بورس آشنا کنیم.

۱- ریسک عملیاتی

ریسک عملیاتی (Operational Risk) نوعی از ریسک در بازار بورس است که با اهرم‌های مالیاتی ارتباط مستقیم دارد. این نوع ریسک به‌طور مستقیم تأثیری بر سرمایه‌گذاری ما ندارد اما غیرمستقیم سرمایه‌ی ما را تهدید می‌کند.

هدف اولیه از سرمایه‌گذاری در بازار بورس قطعاً کسب ثروت است. اما مالیات، برای بلعیدن این ثروت، کمربسته است! مالیات می‌تواند ریسک تلقی شود، چراکه بخشی از سودآوری شرکت‌ها تابع قوانین مالیاتی است که پیوسته در حال تغییر است

۲- ریسک مالی

ریسک مالی (Financial Risk) گونه‌ای دیگر از مراتبِ ریسک در بازار بورس است که به اِمکان از دست رفتن سرمایه اطلاق می‌شود. این ریسک در اثر افزایش میزان بدهی‌های شرکت ، به سهامداران تحمیل می‌شود.

درصورتی‌که شرکتی که مالک سهام آن هستیم عملکرد مناسبی نداشته باشد ممکن است در معرض ورشکستگی قرار بگیرد. این ریسک تا حدودی سیستماتیک است و قابل پیش‌بینی است. با تحقیق و شناخت هر چه‌بهتر شرکتی که قصد سرمایه‌گذاری در آن داریم، این ریسک کاهش می‌یابد. درواقع شرکتی ازنظر مالی سالم است که بتواند سود بسازد و اگر شرکتی بتواند سود بسازد پس با سرمایه‌گذاری در آن نیز موفق خواهد بود.

نباید فراموش کرد که این تحقیق تنها احتمالِ این ریسک را کاهش می‌دهد نه اینکه آن را به صفر برساند. این نوع ریسک در بازار بورس حتی در شرایط پویایی اقتصاد نیز وجود دارد.

۳- ریسک نرخ بهره

تغییرات نرخِ بهره‌ی بانکی (Interest Rate) از دیگر جوانبِ ریسک در بازار بورس است. تأثیر این نوع از ریسک مخصوصاً بر روی اوراق با درآمد ثابت به‌شدت بالاست. ممکن است در نگاه اول این ریسک عجیب و غیرمنطقی به نظر برسد اما حرفه‌ای‌های بازار همیشه این ریسک را در معادلات تجاری خود در نظر می‌گیرند.

نرخ بهره‌ی بانکی بر اساس قوانین مشخصی تغییر پیدا می‌کند. کاهش یا افزایش نرخ بهره‌ی سپرده‌های بانکی به‌شدت بر رفتار مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران تأثیر خواهد گذاشت.

بیایید فرض کنیم بر روی اوراق مشارکت دولتی، با نرخ علی‌الحساب ۲۳درصد سرمایه‌گذاری کرده‌اید. حال اگر بانک مرکزی نرخ بهره‌ی بانکی را تا ۲۸ درصد بالا ببرد به‌تبع آن نرخ سپرده‌های بانکی نیز بالا خواهد رفت. در این صورت اوراق مشارکتی که شما پیش‌ازاین با نرخ ۲۳درصد خرید کرده بودید، تا حد زیادی ارزش خود را از دست خواهد داد.

البته داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود. تغییرات مخرب نرخ بهره باعث افزایش نرخ سود وام‌دهی بانک‌ها خواهد شد و درنتیجه هزینه‌های مالی شرکت‌های بورسی را افزایش خواهد داد. این مطلب مخصوصاً برای شرکت‌هایی که حجم بدهی چشمگیری دارند فوق‌العاده خطرناک است. در زمان افزایش نرخ بهره، شرکت‌های دارای بدهی انباشته، برای قرض گرفتن(وام گرفتن) پول باید سود بیشتری پرداخت کنند. درنتیجه سودآوری شرکت به‌طور چشم‌گیری کاهش می‌یابد و به‌تبع آن از جذابیت سهم در بازار کم خواهد شد.

به‌جرئت می‌توان گفت مهم‌ترین ریسک در بازار بورس ، ریسک تغییرات نرخ بهره است.

۴- ریسک تورم

تعجب نکنید که چرا این ریسک تورم (inflation risk) را بلافاصله پس از ریسک نرخ بهره آوردم چراکه این دو ریسک رابطه‌ی تنگاتنگی باهم دارند. تورم عبارت است از کاهش ارز پول رایج، به‌نحوی‌که برای خرید کالا یا خدمات مجبور باشیم پول بیشتری را نسبت به گذشته پرداخت کنیم. ریسک تورم را اصطلاحاً ریسک قدرت خرید نیز اطلاق می‌کنند.

تصور کنید حساب سپرده‌ی بانکی با نرخ سود ۱۸ درصد را افتتاح می‌کنید. چنانچه نرخ بهره افزایش پیدا کند، نرخ سود سپرده نیز رشد خواهد کرد. در این حالت سرمایه‌ی شما در مقابل ریسک نرخ بهره محفوظ است. اما چنانچه نرخ تورم افزایش پیدا کند به‌نحوی‌که بیشتر از نرخ سود بانکی باشد چطور؟ در این شرایط شما زیان خواهید کرد.

سودآوری یک شرکت متناسب با نرخ تورم دستخوش تغییر و تحول قرار می‌گیرد، هزینه‌ها، درآمدها و تراز مالی شرکت‌ها متناسب با نوع شرکت، تغییرات متفاوتی خواهد داشت. از همین رو، افزایش یا کاهش نرخ تورم، سرمایه‌گذاری شما در بازار را با خطر مواجه می‌کند.

۵- ریسک بازار

ریسک بازار (Market Risk) نوعی دیگر از جوانب ریسک در بازار بورس است که مستقیماً تابع رفتار سرمایه‌گذاران و سطوح عرضه و تقاضا در بازار بورس است. این نوع ریسک البته ازجمله ریسک‌هایی است که همه‌ی ما روزانه با آن مواجه هستیم.

بازار بورس متشکل از چند صد هزار سرمایه‌گذار است که با رویکردهای مختلفی وارد بازار بورس می‌شوند. مجموع تصمیمات خریدوفروش این سرمایه‌گذاران است که عرضه و تقاضا را در بازار تشکیل می‌دهد.

هنگامی‌که تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران تصمیم بگیرند سهم خاصی را (به دلایل منطقی با غیرمنطقی) خرید کنند، تقاضا برای این سهم افزایش می‌یابد. چنانچه عرضه‌های این سهم نیز کم باشد، درنتیجه قیمت سهم افزایش خواهد یافت. عکسِ این سناریو نیز صادق است و درواقع پویایی نظام عرضه و تقاضا، نوساناتِ (گه گاه شدید) سهم را به دنبال خواهد داشت. این نوسانات همان ریسک بازار اطلاق می‌شود.

۶- ریسک سیاسی

ریسک سیاسی (Political Risk) شکلِ دیگری از ریسک در بازار بورس است. این ریسک به‌طور کاملاً مستقیمی به سیاست‌های دولت وابسته است. ازجمله مهم‌ترین پارامترهای تأثیرگذار در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی یک کشور، همین ریسکِ سیاسی است.

شرکت‌ها را در حکمِ آبزیان یک رودخانه تصور کنید، سیاست‌های یک کشور در حکمِ آب این رودخانه است. همان‌طور که آبزیان درون یک رودخانه‌ی حاوی آب‌های آلوده می‌میرند، سیاست‌های نادرست یک کشور نیز شرکت‌ها را به ورطه‌ی ورشکستگی می‌کشاند. البته که این تغییرات سیاسی ممکن است برای برخی دیگر از شرکت‌ها زمینه‌ی افزایش درآمد باشد.

۷- ریسک شخصی

منشأ ریسک را همیشه نباید در بازار یا عوامل اقتصادی یافت. در اغلب مواقع ریسک سرمایه‌گذاری در بازار بورس، مستقیماً به خود سرمایه‌گذار بازمی‌گردد. گاهی سرمایه‌گذاران بجای پیشه کردن صبر، با عجولی، خودشان برای خودشان ریسک را خلق می‌کنند!

تصور کنید سرمایه‌گذاری، میزان ۱۰ میلیون تومان از سهام یک شرکت را با دیدگاه دوساله خرید می‌کند. حال قیمت سهم تحت تأثیر عوامل مقطعی، به ۹ میلیون تومان کاهش پیدا می‌کند. ازقضا سرمایه‌گذار فرضی ما به پول خود نیاز پیداکرده و مجبور می‌شود سهام خود را بازیان بفروشند. چه‌بسا ضرر یک‌میلیون تومانی (آن‌هم در مقطع کوتاه) برای سرمایه‌گذاری که با تفکر دوساله سهم را می‌خرد طبیعی باشد. اما فروش زودهنگام شخص (به دلیل نیاز مالی) وی را در معرض خطر ریسک شخصی قرار می‌دهد.

ممکن است بتوانیم تمام ریسک‌های بازار را با تشکیل سبد سهام و مدیریت توزیع وزن سرمایه به حداقل برسانیم. اما ریسک شخصی تابع عملکردهای نابجا و غلط سرمایه‌گذار است که کاملاً وابسته به خود اوست.

ریسک در بازار بورس به همین‌جا ختم نمی‌شود!

این جستار تلاش کرد شمارا به هفت مورد از انواع ریسک در بازار بورس آشنا سازد. اما سرمایه‌گذاری در بورس مراتب دیگری از ریسک، ازجمله ریسک احساسی و ریسک اعتبار را نیز شامل می‌شود.

• ریسک احساسی: که منشأ آن احساسات و عواطف معامله گران ازجمله ترس و طمع است
• ریسک اعتبار: که به عدم توانایی شرکت در بازپرداخت اصل سرمایه‌بر اساس تعهدات گفته می‌شود

ریسک اعتبار به‌نوعی بخشی از ریسک مالی محسوب می‌شود. جهت جلوگیری از طولانی شدن مطلب و اینکه ریسک احساسی نیز بخشی از ریسک شخصی است، توضیح آن را به این مختصر خاتمه دادم.