تغییر زیر ساخت سیستم معاملاتی

شوک جنگ تجاری به بورس تهران

دولت دونالد ترامپ بامداد دیروز فهرست بالابلند دیگری از کالاهای چینی به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار منتشر کرد که قرار است زیر تیغ تعرفه‌های واردات ایالات‌متحده آمریکا قرار بگیرند.

دنیای اقتصاد : همزمان، دولت چین، آمریکا را تهدید به اقدام متقابل کرد. به محض انتشار این اخبار، موجی از نگرانی بازارهای جهانی را درنوردید و موجب ریزش قیمت جهانی فلزات شد. بازار سرمایه تهران نیز از این اتفاق مصون نماند. فشار فروش در بورس کالامحور تهران شدت گرفت. به این ترتیب، شاخص سهام افت ۱۳۴۴ واحدی(معادل ۲/ ۱ درصدی) را تجربه و به کانال ۱۰۹ هزار واحدی عقب‌نشینی کرد.

شاخص کل بورس تهران در جریان معاملات دیروز زیر فشار عمومی عرضه سهام به‌ویژه در گروه فلزات اساسی، ۲/ ۱ درصد کاهش یافت و سرانجام در سطح ۱۰۹ هزار و ۵۰۵ واحدی قرار گرفت. اگر چه هیجان برای عرضه اولیه پتروشیمی پارس معاملات روز گذشته را تحت‌الشعاع قرار داده بود اما افت سنگین قیمت فلزات در بازار جهانی بیش از سایر عوامل بر شاخص کل اثر گذاشت. بامداد روز گذشته بود که انتشار فهرست جدید کالاهای چینی برای وضع تعرفه از سوی دولت ترامپ، فعالان بازارهای جهانی را شوکه کرد و همین امر قیمت جهانی فلزات را به‌شدت تنزل داد.

تهور ترامپ و ترس بازارها

معاملات بورس تهران طی روز گذشته در حالی آغاز شد که قیمت جهانی فلزات رنگین از جمله مس، روی و سرب سقوط کرده بودند. هراس سرمایه‌گذاران جهانی از اقدام غافلگیرکننده دولت ترامپ عامل اصلی فشار بر قیمت فلزات پایه ارزیابی می‌شود. دولت ترامپ بامداد روز گذشته فهرستی از کالاهای چینی به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار را منتشر کرد که قرار است سپتامبر سال جاری میلادی مشمول وضع تعرفه وارداتی ۱۰ درصدی از سوی ایالات‌متحده شوند. جمعه گذشته واشنگتن با وضع تعرفه ۲۵ درصدی بر ۳۴ میلیارد دلار از کالاهای چینی تشدید تنش‌های تجاری را آغاز کرد؛ در همان مقطع اعلام شد که ۱۶ میلیارد دلار از کالاهای چینی به‌زودی به این فهرست افزوده می‌شوند.

تشدید شعله‌های آتش جنگ تجاری بین بزرگ‌ترین‌ اقتصادهای جهانی و ویرانی پی‌درپی دیوارهای اعتماد در اقتصاد جهانی با اقدامات رئیس‌جمهوری آمریکا موجب هراس فعالان بازارهای جهانی شده و در نتیجه، فشار بر قیمت فلزات را شدت بخشیده است. در پایان هفته قبل نیز با اعلام جنگ تجاری از سوی آمریکا قیمت جهانی فلزات کاهش محسوسی را ثبت کرده بودند اما این روند نزولی در روز گذشته بلافاصله پس از انتشار فهرست مزبور از سوی دولت ترامپ و واکنش متقابل پکن شیب تندتری به خود گرفت.

بنابراین، ابهام در چشم‌انداز تقاضای فلزات به‌ویژه از سوی سرمایه‌گذاران چینی زمینه را برای افت دسته‌جمعی قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی مهیا کرد. در این میان، قیمت هر تن مس در بورس فلزات لندن در همان ابتدا افت بیش از ۴ درصدی را ثبت کرد و در نزدیکی کف سالانه، یعنی سطح ۶هزار و ۱۰۰ دلاری قرار گرفت؛ همچنین هر تن فلز روی در بازه زمانی مزبور کاهش بیش از ۳ درصدی را ثبت کرد و در پایین‌ترین سطح ۲۰ ماه اخیر به نوسان پرداخت و در محدوده ۲هزار و ۵۰۰ دلار معامله شد. از طرف دیگر با افت ۴درصدی فلز سرب به هر تن از این فلز در بورس فلزات لندن ۲هزار و ۲۲۵ دلار قیمت خورد (قیمت‌ها در لحظه معاملات بورس تهران اعلام می‌شود). پس از پایان یافتن دادوستد‌ها، قیمت‌ها در بازارهای جهانی تا حدودی بهبود را تجربه کردند.

سهام کالایی زیر فشار ریزش قیمت‌های جهانی

به این ترتیب، افت سنگین قیمت جهانی فلزات، معاملات دیروز نمادهای وابسته در بورس تهران را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داد. تقریبا تمام نمادهای مرتبط با فلزات رنگین در کف روزانه قیمت مبادله شدند و از این جمله، نماد شرکت‌های کالسیمین، باما و توسعه معادن روی ایران طولانی‌ترین صف‌های فروش بازار را طی دادوستدهای دیروز تجربه کردند. در همین گروه، نماد معادن بافق که محصولات روی و سربی تولید می‌کند پس از بازگشت از مجمع، در پایان معاملات دیروز، زیان ۱۰ درصدی را به سهامدارانش تحمیل کرد. ملی‌مس ایران هم که به دلیل برگزاری مجمع متوقف شده بود، بلافاصله پس از بازگشایی در میانه معاملات دیروز با سقوط بیش از ۱۰درصدی قیمت مواجه شد و در صدر فهرست نمادهای موثر بر شاخص کل قرار گرفت. سلسله افت قیمت‌ها در نمادهای مزبور منجر به کاهش ۶/ ۴ درصدی شاخص گروه فلزات طی روز گذشته شد و به این ترتیب، عنوان بیشترین افت روزانه شاخص به گروه فلزات تعلق گرفت. شاخص گروه معدنی هم تحت تاثیر این فضا با افت ۵/ ۱ درصدی مواجه شد و در این بین، دوقلوهای سنگ‌آهنی یعنی گل‌گهر و معدنی چادرملو در رتبه‌های بالای فهرست نمادهای موثر بر شاخص قرار گرفتند.

فضای منفی مزبور به معاملات نمادهای دیگر گروه فلزات هم تسری پیدا کرد. فولادسازان بورس تهران به‌رغم سقف‌شکنی قیمت محصولات فولادی در بورس کالا و ثبات نسبی قیمت جهانی این کالاها تحت تاثیر فشار عمومی عرضه با افت قیمت رو‌به‌رو شدند. در این گروه نماد فولاد مبارکه اصفهان در رتبه دوم نمادهای اثرگذار بر افت شاخص قرار گرفت. به‌طور کلی، شاخص ۳۱ صنعت از صنایع ۳۸گانه بورس تهران در پایان معاملات دیروز کاهش یافت. در چنین فضای معاملاتی که اغلب نمادها در محدوده منفی قیمت مبادله شدند، شاخص ۵ گروه رشد کرد و گروه‌های محصولات کاغذی و پالایشی به ترتیب بیشترین رشد روزانه را رقم زدند.

سبزپوشی پالایشی‌ها

به‌رغم‌ فشار عمومی عرضه سهام و افت قیمت جهانی نفت در روز گذشته، نمادهای پالایشی با افزایش قیمت سهم همراه شدند. نگاهی به فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص نشان می‌دهد نمادهای گروه پالایشی بیشترین اثر مثبت بر شاخص را به ارمغان آورده‌اند. نمادهای پالایش نفت تهران، پالایش نفت اصفهان و تبریز از معدود سهامی بودند که جدول تاثیر بر شاخص را سبزرنگ کردند، هر چند، نتوانستند مانع از افت سنگین شاخص شوند. این معاملات در حالی رقم خورد که حاشیه سود بنگاه‌های پالایشی به دلیل خلا اطلاعاتی همچنان مبهم است.

هیجان در عرضه اولیه «پارس»

یکی از اتفاقات مهم در معاملات دیروز عرضه اولیه شرکت پتروشیمی پارس بود. هیجان برای حضور در این عرضه بزرگ، فضای معاملات را در ساعات ابتدایی روز گذشته به شدت تحت‌الشعاع خود قرار داده بود به‌طوری که تاخیر در ثبت سفارش این نماد به رواج برخی شایعات در شبکه‌های اجتماعی دامن زد و برخی نگران لغو عرضه بودند. در نهایت، در ساعت پایانی معاملات با انتشار پیام ناظر هیجان‌ها فروکش کرد و عرضه این سهم در روز موعود قطعی شد. پیش از این، اشتیاق معامله‌گران برای خرید سهام یکی از بزرگ‌ترین‌ عرضه‌های بورس و حجم قابل‌توجه سهم این شرکت برای عرضه، موجب فشار عمومی فروش برای تامین نقدینگی مورد نیاز در بازار شده بود. سرانجام انتظار بورس‌بازان با عرضه ۳۰۸ میلیون از سهام پتروشیمی پارس طی معاملات روز گذشته به سر آمد. در جریان این عرضه ۱۸۲ هزار کد معاملاتی شرکت داشتند و به هر کد، اعم از حقیقی و حقوقی ۱۸۹۸ سهم تعلق گرفت.

بانگ تعادل از کوی همسایه؟

همزمان با بروز التهاب و هیجان در بورس تهران و نوسان شدید قیمت سهام، اتفاقات مهمی در بازارهای همسایه افتاد. از روز سه‌شنبه توام با آغاز به کار بازار ثانویه اولین نشانه‌های تعدیل نرخ در بازار غیررسمی ارز آشکار شد. در حالی که نرخ دلار در بازار غیررسمی طی سه هفته اخیر در محدوده ۸ هزار تومان تثبیت شده بود، بازار دوم ارز روز سه‌شنبه به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. بر مبنای معاملات صورت گرفته در این بازار، نرخ ۷ هزار و ۵۲۳ تومانی برای دلار رقم خورد. همزمان با کشف قیمت دلار در بازار ثانویه، شاهد افت قیمت دلار در بازار غیررسمی و متعاقب آن کاهش قیمت سکه بودیم. در ادامه، قیمت‌های دلار و سکه در معاملات روز گذشته نیز روند نزولی را ثبت کردند به‌طوری که در بورس کالا هم صف‌های طولانی فروش در بازار آتی سکه تشکیل شد و قیمت قراردادها کاهش محسوسی را به ثبت رساند. یکی از عوامل مهم و اثرگذاری که در هفته‌های گذشته معاملات سهام صادرات‌محور بورس تهران را تحت تاثیر قرار داده بود چالش بازار ارز بود که سرنوشت معلومی نداشت (البته به صرف راه‌اندازی این بازار نیز نمی‌توان تصویر روشنی از تحولات این بازار پیش‌بینی کرد).

با این حال شکل‌گیری بازار ثانویه و تعیین اولین نرخ‌ها بر مبنای ملاقات آزادانه عرضه و تقاضا، نه‌تنها شکست محتوم سیاست ارزی را به رخ ناظران کشید بلکه این سیگنال را به فعالان اقتصادی داد که الگوهای ارزش‌گذاری را با نرخ‌های جدید رسمی و فراتر از نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی تعدیل کنند. حال، به نظر می‌رسد ادامه این روند که با تعمیق معاملات ارز همراه است می‌تواند به شفافیت و همگرایی نرخ‌ها کمک کند و در نتیجه چشم‌انداز شفاف‌تری را فراروی فعالان اقتصادی از جمله معامله‌‌‌گران سهام ترسیم کند. به این ترتیب، با کاهش التهاب در بازار ارز و سکه انتظار می‌رود که معاملات سهام متاثر از این رویداد وضعیت مشخص‌تری پیدا کنند. به خصوص در آستانه انتشار گزارش‌های فصلی که امید به بهبود سودآوری بسیاری از بنگاه‌های بورسی ‌را در پس‌زمینه‌های بنیادی سهام تقویت می‌کند.

آینده در دستان این فناوری است

بلاک‌چین فناوری جدیدی در حوزه ارتباطات است که قابلیت اجرایی شدن روی هربستری که بخواهید در آن هرداده‌ای را منتقل کنید، دارد. این بدان معناست که بلاک‌چین تمام مرزها و محدودیت‌ها را از بین می‌برد.

شهرت بلاک‌چین تا کنون، به دلیل استفاده از آن به‌عنوان سامانه‌ای برای رمزنگاری معاملات پول اینترنتی یا همان بیت کوین است. از بیت کوین برای تبادلات بین‌المللی استفاده می‌شود که هزینه‌ کمتری نسبت به فرآیندهای تبدیل ارز به یکدیگر دارد.

این فناوری در ایران هم ورود پیدا کرده و مورد توجه قرار گرفته است. وزیر ارتباطات همواره موضع نسبتا مثبتی به مساله ورود بلاک‌چین در ایران داشته و در سخنرانی‌ها و اظهار نظرات گوناگون از این فناوری و تاثیرات آینده‌اش در دنیا سخن گفته است. از نظر او بلاک‌چین در تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی و دیگر موارد حاکمیت‌ها تاثیر خواهد گذاشت. جهرمی در آخرین مصاحبه خبری خود خبر داده که نباید جلوی فناوری‌ها از جمله بلاک‌چین ایستاد و باید همگام با آنها در مسیر پیشرفت تکنولوژی حرکت کرد.

علاوه بر این بسیاری از متخصصان و کارشناسان مربوطه نیز معتقدند که ایران نباید این فناوری را نادیده بگیرد. به نظر می رسد با اینکه در بدنه دولت کمتر کسی در این باره اطلاعات دارد، اما وزیر ارتباطات و تیمش تا کنون دانش و برخورد مناسبی نسبت به این فناوری از خود نشان داده‌اند.

بیش از 140 کشور دنیا از این فناوری بهره می‌برند

معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری نیز در رابطه با این فناوری گفت: امروز فناوری اطلاعات به زیرساخت فناوری تمام کسب‌وکارها تبدیل شده است و فناوری‌های نو می‌تواند بستری برای توسعه کشور فراهم کنند.

علیرضا دلیری تاکید کرد: باید در کشور شرایطی فراهم کنیم که با دیگر کشورها هماهنگ شویم. از جمله این فناوری‌ها نیز می‌توان به فناوری بلاک‌چین اشاره کرد که توانسته خدمات موثری در دنیا ارائه دهد و با اقبال جامعه جهانی مواجه شود. به‌طوری‌که تا کنون بیش از 140 کشور دنیا از این فناوری بهره می‌برند.

وی با اشاره به این که فناوری بلاک‌چین به گسترش شفافیت در کشور و همچنین کاهش بوروکراسی کمک می‌کند، گفت: طی بررسی‌های به‌عمل‌آمده دریافتیم که این حوزه علاوه بر بستر مناسب نیازمند جداسازی از برخی گلوگاه های سخت است .

دلیری نگرانی بعضی از کشورها را در مورد ریسک‌‌های این فناوری تایید می‌‌کند، اما شخصا معتقد است که مزایای بلاک‌چین به راحتی می‌‌توانند نقص‌‌های آن را برطرف کنند .

قوانین خاصی است بلاک‌چین برای ورود داده به آن استفاده می کند این فناوری را از سایر پایگاه داده ها متمایز می کند. این بدان معناست که نمی توان داده‌ای به آن داد که در تضاد با داده‌های ثبت شده قبل باشد. بدین ترتیب داده‌ها غیرقابل تغییر و دارای ثبات هستند. همچنین داده‌ها در عین شافیت دارای امنیت نیز هستند. به همین علت است که علیرغم عدم استفاده از سیستم کنترل مرکزی، سامانه دارای ثبات و کاملاً استاندارد است .

از سوی دیگر جذاب ترین بخش این فناوری غیرمتمرکزسازی تکنولوژی آن است. به این معنی که هیچکس قادر نخواهد بود دارایی ‌ها و اطلاعات شما را حذف کرده یا تغییر دهد و یا از آن به نفع خود استفاده کند. این زنجیره حسابرسی غیرقابل تغییر، چیزی است که بسیاری از افراد به دنبال هستند.

در اوایل قرن بیستم، بسیاری از مدیران صنعتی روی استفاده از سیستم‌ های جاوا و XML پافشاری می‌کردند. صرفنظر از اینکه این سیستم‌ها بیشتر ابزار بودند تا محصول؛ بلاک‌چین را نیز می‌توان سیستمی با شرایط مشابه دانست. تمرکز روی ایرادات و نقص‌های سیستم در کنار مزایای غیرقابل انکار آن می‌تواند زمینه مناسبی را برای بهره‌مندی از آن ایجاد کند .

در هرحال در عصر حاضر و با پیشرفت تکنولوژی، داشتن نگاه سلبی به این فناوری و پیشرفت های مشابه عقلانی به نظر نمی رسد. چراکه، رشد قانون‌گذاری، مشکلات و چالش‌های این تکنولوژی را تا حد بسیار زیادی حل خواهد کرد و مسائل فوق مانعی در مسیر فراگیری این تکنولوژی نخواهد بود.

تغییر نقش دلا‌ر در صعود بورس

با رشد ۳/ ۱ درصدی شاخص کل بورس در روز گذشته، بازدهی این بازار از ابتدای سال از عدد ۲۸ درصد گذشت. استقبال همه‌جانبه سرمایه‌گذاران از سهام در حالی رقم خورد که ارز و طلا به حرکت خود در مسیر کاهشی ادامه دادند. عقب‌گرد ۴/ ۳ درصدی نرخ دلار و تنزل ۳/ ۴ درصدی بهای سکه در سال ۹۸، یکه‌تازی بورس در بین بازارها را بهتر نشان می‌دهد.

سال گذشته، بخش عمده بازدهی در بورس تهران ناشی از رشد دلار و موج تورمی به وجود آمده بود و این تصور را جا انداخت که رشد سهام از محل تقویت دلار صورت گرفته است. اکنون اما این سوال برای بسیاری از معامله‌گران مطرح شده که با وجود عقب‌نشینی بهای ارزها چرا رشد شاخص سهام همچنان ادامه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش دمای ریسک سیاسی نقش عمده را در عقب‌گرد دلار ایفا کرده و در پی این خوش‌بینی، بخشی از پول‌ها به انگیزه کسب سود راهی بازار سهام شده است. به بیان ساده‌تر کاهش ریسک‌های غیراقتصادی موجب تقویت ریسک‌پذیری در اقتصاد کشور و در نتیجه اقبال بیشتر به بورس می‌شود. بنابراین مادامی که این انتظارات تداوم یابد، روند مخالف سهام و ارز طبیعی خواهد بود که البته در صورت تغییر نظم سیاسی، کانون گردش نقدینگی نیز به تناسب دستخوش تغییر خواهد شد.

شاخص کل بورس تهران در معاملات دیروز با رشد بیش از ۲۹۰۰ واحدی پس از سقف‌شکنی تاریخی خود تا مرز ۲۳۰ هزار واحد نیز رشد کرد. از سوی دیگر دلار در معاملات روزهای اخیر افت‌های پرشتابی را تجربه کرده است. در بازه یک‌ماهه دلار افت بیش از ۱۷ درصدی را تجربه کرده است و این در حالی است که شاخص بورس تهران رشد حدود ۹ درصدی را به ثبت رسانده است. به این ترتیب در شرایطی که سایر بازارها فضای نااطمینانی را برای سرمایه‌گذاران خود رقم زده‌اند سهام با بازدهی قابل توجه سهامداران خود را به ادامه مسیر ۹۸ دلگرم نگه داشته است. در حالی‌که نزول دلار به عقیده کارشناسان می‌تواند سیگنال منفی تغییر زیر ساخت سیستم معاملاتی برای بازار سهام محسوب شود این سوال در شرایط کنونی زیاد پرسیده می‌شود که آیا صعود بورس با نزول این‌چنینی دلار منطقی است؟

بورس در جدال بازارها

شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال ۹۸ تا پایان معاملات دیروز بازدهی ۲۹ درصدی را به ثبت رسانده است. این عدد به این معنا است که اگر سبدی از سهام کل نمادهای بورسی بر اساس وزن ارزش بازار آنها در نظر گرفته شود، میزان بازدهی قابل دسترس حدود ۲۹ درصد است. این درحالی است که امکان کسب بازدهی‌های به مراتب بیشتر وجود داشت. نگرانی از ریسک بالا همواره برای سرمایه‌گذار به خصوص در بورس مشاهده می‌شود. با این حال همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» و همچنین سایت تحلیلی «دنیای‌بورس» عنوان شده بود به دلیل کارآیی پایین بورس تهران امکان کسب بازدهی‌های قابل توجه با ریسک‌های نه‌چندان بالا وجود دارد و تنها معامله‌گر باید با متغیرهای اثرگذار آشنایی لازم را داشته باشد.

دیروز تا ساعت تنظیم این گزارش زیان دلار از ابتدای سال از ۳ درصد فراتر رفت (آخرین نرخ‌های دلار تا ساعت ۱۶ دیروز در کانال ۱۲۷۰۰ تومانی قرار داشت). سکه نیز دست از مقاومت کشید و گرچه با چشم امید به اونس طلا در برابر افت دلار مقاومت می‌کرد اما با فشار حداکثری دلار در بازار داخلی با افت به کانال ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسید و افت ۴ درصدی از ابتدای سال را به ثبت رساند. افسار نوسان قیمتی سکه تا حد زیادی در اختیار دلار است. گرچه رشدهای اخیر قیمت طلای جهانی به حمایت از قیمت سکه و کاهش حباب انجامید اما در نهایت شدت نوسان دلار به حدی بالا است که اثر نوسان اونس طلای تغییر زیر ساخت سیستم معاملاتی جهانی را خنثی کند.

در رقابت بازارها بورس پیشتاز است و در این خصوص بازار مسکن نیز چندان قابل اتکا نیست. در این خصوص باید گفت خرید ملک و مسکن به نقدینگی بسیار بالاتری برای حضور سرمایه‌گذاران نیاز دارد و این در حالی است که سرمایه‌گذاری در بورس با کمترین مبالغ نیز برای هر سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر است. نکته دوم اینکه با توجه به نقدشوندگی پایین در بازار مسکن از این حیث قابل مقایسه با سهام نیست و حتی اگر رشد قیمت اسمی را شاهد باشیم اما لزوما این موضوع به معنای امکان نقد شدن این دارایی نیست و این در حالی است که بورس با نقدشوندگی بالایی همراه است. در این خصوص باید به ارزش معاملات بیش از هزار میلیارد تومانی در بورس تهران اشاره کرد. میانگین ارزش معاملات بورس تهران از ابتدای سال بیش از هزار میلیارد تومان بوده است. جهش نسبت ارزش معاملات سهام به کل نقدینگی کشور خود نشانه‌ای از حرکت نقدینگی از سایر بازارها به سمت بورس است.

درخصوص جزئیات این موضوع نمی‌توان اظهارنظر دقیقی داشت با این حال جهش نسبت ارزش معاملات به نقدینگی کل کشور در ماه‌های گذشته نسبت به زمستان سال ۹۶ تا بیش از ۵ برابر است؛ نسبت میانگین ارزش معاملات بورس به نقدینگی کشور در زمستان ۹۶ کمتر از ۰۱/ ۰ درصد بوده که این عدد در شرایط کنونی به بیش از ۰۵/ ۰ درصد رسیده است. از این موضوع می‌توان این برداشت را داشت که بخشی از نقدینگی از دیگر بازارها به سمت بورس کشیده شده‌اند.

در ادامه مقایسه بازارها گرچه بعضا شنیده‌ها از اعطای سود بالاتر از ۲۰ درصد از سوی برخی از بانک‌های متخلف خبر می‌دهد با این حال به‌صورت کلی نمی‌توان چندان روی چنین اعدادی در این بازار حساب کرد. به‌صورت ساده با فرض سود ۲۰ درصد یک سپرده‌گذار در بانک سود کمتر از ۵ درصد را از ابتدای سال کسب کرده است که از سود سهامداران بسیار کمتر است. در شرایط کنونی لازم است به ریسک‌ها در کنار فرصت‌های موجود توجه شود. گرچه بورس را می‌توان همچنان جذاب‌ترین بازار سال ۹۸ مطرح کرد با این حال با توجه به گزینه‌های متفاوت سرمایه‌گذاری اگر به این موارد توجه نشود ریسک زیان نیز وجود خواهد داشت.

چرا دلار نزولی شد؟

درخصوص علت نزولی شدن دلار در گزارش‌های «دنیای تغییر زیر ساخت سیستم معاملاتی بورس» در هفته‌های گذشته عوامل فشار بر نرخ دلار اشاره شد. عامل سیاسی در کنار انتظارات اقتصادی از آینده (نظیر احتمال کسری بودجه دولت) به رشد نرخ‌ دلار در ماه‌های گذشته کمک کرد اما وضعیت فعلی متغیرها امکان توجیه نرخ‌های بالای دلار را نداشتند. یکی از مواردی که رئیس بانک مرکزی بسیار بر آن تاکید دارد جلوگیری از جبران کسری بودجه احتمالی دولت با چاپ پول توسط بانک مرکزی است که خود می‌تواند نقش بسزایی در کنترل انتظارات نگران‌کننده آتی داشته باشد. همچنان نگرانی از احتمال کسری بودجه دولت با توجه به تعلل دولت در اتخاذ تصمیمات بهینه و حرکت در مسیر اصلاح اقتصادی وجود دارد.

در کنار انتظارات نگران‌کننده اقتصادی که در عوامل سیاسی نیز گره خورده‌اند، هراس سیاسی نقش بسزایی در رشد نرخ دلار داشت. در بدبینانه‌ترین رخدادها مانند احتمال درگیری نظامی در منطقه، دلار به سطوح بیش از ۱۵ هزار تومان رسید. در شرایط کنونی نیز اخبار رایزنی‌های کشورهای منطقه نظیر عراق، قطر یا ژاپن به خوش‌بینی سیاسی در میان فعالان اقتصادی دامن زده و ریزش دلار را به دنبال داشته است. سفر قریب‌الوقوع نخست‌وزیر ژاپن سیگنال سیاسی قدرتمندی بوده که فشار سنگین روانی را بر دلالان ارزی وارد کرده و دلار را به کانال ۱۲ هزار تومان سوق داده است.

آیا صعود بورس منطقی است؟

یکی از محرک‌های اصلی رشد قیمتی سهام طی یک سال گذشته جهش نرخ دلار و تورم در اقتصاد کشور بوده است. شواهد نشان می‌دهد که همچنان بورس تا جبران عقب‌ماندگی از متغیرهای اقتصادی پتانسیل رشد دارد و با وجود افت نرخ دلار همچنان می‌توان رشد سهام را منطقی دانست. اگر بدون توجه به شرایط کنونی بورس تهران و متغیرهای اقتصادی و سیاسی به بررسی اثر دلار بر سهام بپردازیم مشخصا افت نرخ دلار در بازار داخل بر سودآوری شرکت‌های بزرگ کالایی که وزن زیادی در تعیین مسیر شاخص کل بورس تهران دارند، اثر منفی دارد. در نتیجه به‌صورت عمومی و بدون در نظر گرفتن شرایط موجود افت دلار می‌تواند بر شاخص سهام فشار وارد کند. علاوه بر این نمونه اثر افت نرخ دلار را می‌توان در عقب‌نشینی تقاضا در بازارهای مختلف مانند بورس کالا (عقب‌نشینی تقاضا از کاتد ملی مس در معاملات دیروز و عدم توازن عرضه و تقاضا برخلاف رویه معاملات ماه‌های قبل) نیز مشاهده کرد. بر این اساس در یک شرایط معمول افت قیمت کالاها در بورس کالا و احتمال افت سودآوری شرکت‌ها در نتیجه نزول دلار می‌تواند بر شاخص کل بورس فشار وارد کند. با این حال همان‌طور که تاکید شد این موضوع برای یک شرایط معمول قابل قبول است و با این فرض که سهام در یک تعادل نسبی با متغیرهای اثرگذار قرار دارد؛ در نتیجه با افت نرخ دلار انتظار برای واکنش منفی سهام نیز وجود دارد. این در حالی است که می‌توان گفت بورس تهران همچنان از متغیرهای اثرگذار بر سهام مانند دلار عقب است و همچنان انتظار برای انعکاس نرخ‌های بالاتر دلار با نزدیک شدن نرخ نیما به بازار آزاد در صورت‌های مالی شرکت‌های بزرگ کالایی مانند پتروشیمی‌ها ، فلزی‌ها، پالایشی‌ها و سایر شرکت‌ها وجود دارد. این موضوع با افزایش نرخ فروش می‌تواند اثر مثبت خود را در سود شرکت‌ها منعکس کند.

موضوع دیگر که در بخش قبل نیز به آن اشاره شد به علت عقب‌نشینی دلار در بازار آزاد باز‌می‌گردد. در این خصوص سیگنال‌ مثبت سیاسی پس از تنش‌های ماه‌های قبل افت دلار را به دنبال داشته است. حال اگر همین موضوع برای بورس در نظر گرفته ‌شود می‌توان به علت منطقی بودن رشد سهام با وجود افت نرخ دلار در بازار آزاد رسید.

P/ E سهام در وضعیت سفید

تحلیلگران بورس تهران طی یک سال گذشته به دنبال موارد متعددی به خصوص هراس سیاسی، انتظارات خود از نسبت قیمت به درآمد شرکت‌ها را کاهش دادند، در نتیجه در سود ثابت قیمت‌های پایین‌تری برای شرکت‌ها منطقی در نظر گرفته شد. گرچه سهام مسیر صعودی را در پیش گرفت با این حال رشد قیمتی سهام در نتیجه رشد فزاینده سودآوری بود اما با ریسک‌های متعدد موجود به خصوص در بخش سیاسی به تدریج انتظارات از سودآوری شرکت‌ها به سمت نسبت قیمت به درآمد (P/ E) ۴ حرکت کرد. بر این اساس بخش دوم جاماندگی بورس به این قسمت باز‌می‌گردد. همان‌طور که در مطلب پیشین با عنوان «فرصت بورس‌بازی در باند نااطمینانی» اشاره شده بود به تدریج با رفع ابهامات باید در انتظار رشد نسبت قیمت به درآمد در سهام بود.

صعود بورس؛ نزول دلار

می‌توان گفت همزمانی صعود بورس و نزول دلار می‌تواند منطقی باشد. نکته نخست به جاماندگی بورس از سطوح کنونی دلار (با وجود افت‌های شدید اخیر) مرتبط است. نکته دوم نیز به لزوم تعدیل انتظارات حاصل از شدت اثر ریسک‌ها در سهام باز‌می‌گردد (فرصت بورس‌بازی در باند نااطمینانی). بر این اساس اگر سناریوهای مختلف سیاسی را مرور کنیم، علت این موارد مشخص شود. اگر بنا باشد وضعیت سیاسی کشور به حالت سفید بازگردد، گرچه انتظار برای نزول ادامه‌دار دلار در نتیجه بازگشت آرامش به اقتصاد کشور و تقویت محسوس درآمدهای ارزی دولت وجود دارد اما از سوی دیگر باید اثر این آرامش در سایر بازارها نیز مشاهده شود. در معاملات روزهای اخیر به دنبال افت نرخ دلار به‌عنوان دماسنج انتظارات تورمی در اقتصاد کشور شاهد عقب‌نشینی نرخ سود در اسناد خزانه هستیم. علاوه بر این کاهش شدت ریسک‌های سیستماتیک می‌تواند نسبت قیمت به درآمد انتظاری از سهام را به میانگین تاریخی بورس نزدیک کند و این موضوع عامل حمایتی قوی از سهام محسوب می‌شود. بنابراین برای مثال اگر دلار بنا باشد افت شدید حتی ۲۰ درصدی را تجربه کند، نرخ‌های انتظاری همچنان با نرخ‌های تسعیر شرکت‌های بزرگ فاصله دارد. این در حالی است که با کاهش ریسک در بورس تهران انتظار تغییر زیر ساخت سیستم معاملاتی برای افزایش نسبت قیمت به درآمد انتظاری وجود دارد و این دو اهرم می‌تواند سهام را در مسیر صعودی یاری کند. سناریوی دوم اینکه گشایش سیاسی در کوتاه‌مدت با وجود سیگنال‌های مثبت موجود رخ ندهد در نتیجه بار دیگر احتمال ادامه نوسان سیاسی دلار وجود خواهد داشت. حتی با فرض حفظ سطوح کنونی دلار در این سناریو باید بار دیگر به اختلاف نرخ تسعیر دلار در صورت‌های مالی شرکت‌ها به خصوص بزرگان (نرخ نیما) و نرخ بازار آزاد توجه داشت. در بخش دوم نیز همان‌طور که در مطالب پیشین اشاره شد بخش قابل توجهی از ابهامات درخصوص مقدار و نرخ صادرات شرکت‌ها رفع شده است و اگر بدترین سناریوی سیاسی کنار گذاشته شود، بورس در جدال با دیگر بازارها نیز همچنان جذاب است. درخصوص سناریوی دوم سیاسی لازم است به اثرات اقتصادی چنین موضوعی نیز توجه شود. برخی بار دیگر به شبیه‌سازی وضعیت کنونی سهام با مهر اشاره می‌کنند. علت این موضوع در نگاه معامله‌گران این است که در مهر‌ماه بورس پس از برخورد با سقف تاریخی خود به دنبال ریزش شدید دلار در بازار آزاد مسیر نزولی را در پیش گرفت و در شرایط کنونی نیز معامله‌گران این موضوع را مطرح می‌کنند که احتمال تکرار این موضوع وجود دارد. بر اساس آنچه تاکنون توضیح داده شد می‌توان از نظر منطقی این موضوع را رد کرد. نکته مهم در رفع ابهام از فروش شرکت‌های صادراتی در شرایط تحریم است. در مهر سال گذشته دقیقا یک ماه پیش از تحریم‌های سختگیرانه آمریکا سردرگمی بسیاری میان تحلیلگران بورسی درخصوص اثر احتمالی این موضوع بر سودآوری شرکت‌ها وجود داشت. این نگرانی‌ها از نرخ فروش تا مقدار فروش شرکت‌های صادراتی را نشانه گرفته بود. اما در ماه‌های اخیر و در دوران تحریم این معضلات محک زده شدند و اثرات خود را در صورت‌های مالی شرکت‌ها نیز منعکس کردند. در شرایط کنونی علاوه بر موارد سیاسی و اقتصاد داخلی باید توجه ویژه‌ای به بازار جهانی نیز داشت که در معاملات امروز نوسان قیمتی بازار جهانی می‌تواند نقش بسزایی در بورس تهران داشته باشد. علاوه بر این در سناریوهای مختلف سیاسی باید اثر آن بر وضعیت تولید و فروش شرکت‌ها در نظر گرفته شود.

ادامه عقب‌نشینی طلا در بازارهای جهانی

قیمت طلا پس از این‌که روز گذشته به پایین‌ترین حد در شش ماه اخیر سقوط کرد در معاملات روز چهارشنبه تغییر چندانی نداشت.

به گزارش ایسنا، هر اونس طلا برای تحویل فوری در معاملات روز جاری بازار سنگاپور ثابت بود و در ۱۲۷۳.۹۲ دلار ایستاد. بهای معاملات این بازار روز سه‌شنبه به مرز ۱۲۷۰ دلار سقوط کرده بود که پایین‌ترین قیمت از ۲۲ دسامبر بود.

در بازار آمریکا، هر اونس طلا برای تحویل در اوت با ۰.۲ درصد کاهش به ۱۲۷۶ دلار رسید. بهای معاملات این بازار روز سه شنبه با ۱.۵۰ دلار یا ۰.۱ درصد کاهش، در ۱۲۷۸.۶۰ دلار بسته شد.

قیمت طلا معمولا در شرایط ابهامات سیاسی و اقتصادی که تقاضا برای این فلز ارزشمند به عنوان دارایی مطمئن تقویت می‌شود، افزایش پیدا می‌کند.

اما به گفته بارناباس گان، تحلیلگر شرکت OCBC سنگاپور، طلا سهم خود به عنوان یک دارایی مطمئن را ایفا نمی‌کند و بیشتر دلار و ین و حتی اوراق خزانه آمریکا هستند که چنین وجهه‌ای پیدا کردند.

دلار روز چهارشنبه به دنبال افت بازده اوراق خزانه آمریکا که تحت تاثیر تشدید تنش‌های تجاری میان تغییر زیر ساخت سیستم معاملاتی واشنگتن و پکن روی داد در برابر ین ژاپن ثابت بود.

بر اساس گزارش رویترز، بازارهای سهام چین نیز روز چهارشنبه تحت تاثیر دورنمای جنگ تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان به روند نزولی روز گذشته خود ادامه دادند و سایر بازارهای آسیایی را با خود همسو ساختند.

به گفته وانگ تائو، تحلیلگر فنی رویترز، هر اونس طلا برای تحویل فوری ممکن است حمایت در سطح ۱۲۶۸ دلار را امتحان کند و احتمال بالایی وجود دارد که به پایین این محدوده سقوط کند و تا مرز ۱۲۵۸ دلار عقب نشینی کند.

در بازار سایر فلزات ارزشمند، هر اونس نقره برای تحویل فوری با ۰.۲ درصد افزایش، به ۱۶.۳۱ دلار رسید. هر اونس پلاتین برای تحویل فوری با ۱.۲ درصد کاهش، ۸۵۷.۱۰ دلار معامله شد. هر اونس پالادیوم برای تحویل فوری تقریبا بدون تغییر ماند و در ۹۶۷ دلار ایستاد.

عقب‌گرد ۳۲۹ واحدی شاخص کل بورس/ سهام‌داران به دنبال بازار دومی‌ها

معامله‌گران بورس تهران امروز در حالی شاهد تقویت حجم معاملات در گروه فولادی‌ها و معدنی‌ها بود که با وجود فشار عرضه، اما اقبال برای جمع‌آوری سهام تک سهم‌های بازار دومی قابل توجه بود.

شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران (تدپیکس) در پایان معاملات امروز سه شنبه 26 تیر ماه 97 با کاهش 329 واحدی به رقم 107 هزار و 780 واحدی رسید.

شاخص کل هم ‌وزن اما با افزایش 3 واحدی عدد 18 هزار و 326 واحد را به نمایش گذاشت.

شاخص سهام آزاد شناور نیز با کاهش 529 واحدی به رقم 116 هزار و 820 واحد دست یافت.

شاخص بازار اول اما در حالی با کاهش 399 واحدی به رقم 77 هزار و 906 واحد دست یافت که شاخص بازار دوم با افزایش 87 واحدی عدد 221 هزار و 796 واحد را به نمایش گذاشت.

امروز همچنین شاخص کل فرابورس (آیفکس) نیز با کاهش 5 واحدی بر روی رقم یک هزار و 209 واحد متوقف شد.

بر اساس این گزارش، امروز معاملات سهام در نماد معاملاتی شرکت‌های هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس با 128واحد ، ملی صنایع مس ایران با 89 واحد و پتروشیمی مبین با 73 واحد کاهش بیشترین تأثیر منفی را بر برآورد شاخص کل بورس به نام خود ثبت کردند.

در مقابل، معاملات سهام در نماد معاملاتی شرکت‌های پتروشیمی پارس با 213 واحد، شرکت ارتباطات سیار 38 واحد و تاپیکو با 29 واحد افزایش، بیشترین تاثیر مثبت را در محاسبه این نماگر به دوش کشیدند.

ارزش کل معاملات امروز بورس تهران در حالی به بیش از 385 میلیارد تومان نمایش داده شد که ناشی از دست به دست شدن بیش از یک میلیارد و 594 میلیون سهم سهم و اوراق مالی قابل معامله طی 85 هزار و 887 نوبت داد و ستد بود.

نمادهای معاملاتی شرکت‌های گسترش تجارت و سرمایه ایرانیان، سولیران، صنعتی آما، توسعه صنایع روی ایران، پالایش شیراز، بورس اوراق بهادار ایران، نهادهای مالی بورس اوراق بهادار، کارگزاران بورس اوراق بهادار، صنایع شیمیایی سینا،داروسازی تولیددارو، پتروشیمی زاگرس، گروه صنعتی سدید، پالایش نفت شیراز، سیمان تهران، لنت ترمز ایران، کشاورزی دامپروری بینالود نیشابور، از سوی ناظر بازار سهام بازگشایی و در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های سیمان تهران، ماشین‌سازی نیرومحرکه، سیمان شرق، پتروشیمی مبین، پتروشیمی پارس، بانک انصار، پارس دارو، حق تقدم استفاده نشده کشاورزی و دامپروری مگسال، حق تقدم خرید پارس‌سویچ، سرمایه‌گذاری مسکن پردیس، بیمه سامان، سرمایه‌گذاری ساختمان بین‌المللی نام‌آوران مهندسی، توسعه بازرگانی آهن و فولاد میلاد، صنایع فولاد آلیاژ یزد، بیمه کوثر، سیمان مجد خواف، لیزینگ رازی، مهندسی روان فن‌آور، صنایع پتروشیمی زنجان، تولی‌پرس، شرکت کف، جوش اکسیژن ایران، کاشی صدف سرام استقلال آباده، سیمان لارستان، پالایش نفت تهران، مهندسی حمل و نقل پتروشیمی، پالایش نفت بندرعباس، بیمه ما، توسعه صنایع بهشهر، فولاد مبارک اصفهان، تولیدی گرانیت بهسرام، سیمان اصفهان، سرمایه‌گذاری نیرو، سرمایه‌گذاری پارس توشه، آبسال، پتروشیمی فنآوران، بهنوش ایران، کارخانجات کاشی و سرامیک حافظ، معدنی دماوند، صنایع سرماآفرین ایران، سرمایه‌گذاری نیروگاهی ایران، بیمه رازی، صنعتی دریایی صدرا، کارتن ایران، بیسکویت گرجی، سرمایه‌گذاری گروه صنعتی ملی، تاید واتر خاورمیانه، پالایش نفت اصفهان، بیمه کارآفرین، کشت و صنعت شهداب ناب خراسان، توسعه فناوری اطلاعات خوارزمی، پالایش نفت اصفهان، گروه مپنا، کشاورزی دامپروری مگسال، فرآورده‌های نسوز پارس، نیرو سرمایه، سیمان تهران، ماشین‌سازی نیرومحرکه، آهنگری تراکتورسازی ایران، تولیدی لنت ترمز ایران، بیمه دانا،‌ روزدارو متوقف شدند.

امروز در بازار 2 بورس تهران که معاملات درون گروهی سهامداران عمده اختصاص دارد 575 میلیون سهم بانک صادرات ایران به ارزش بیش از 44 میلیارد تومان کد به کد شد.

همین وضعیت در بانک تجارت با کد به کد شدن کمتر از 27 میلیون سهم به ارزش بیش از یک و نیم میلیارد تومان تکرار شد. در بیمه ما نیز 15 میلیون سهم به ارزش کمتر از دو میلیارد تومان به کدهای درون گروهی سهامداران عمده اختصاص یافت.

بر اساس این گزارش امروز در بازار سهام در حالی معاملاتی کم حجم را شاهد بودیم که به نظر می‌رسید اغلب معامله‌گران ترجیح می‌دهند با حجم نقدینگی کمتر به دنبال تک سهم‌های کوچک به ویژه در بازار دوم بورس و شرکت‌های فرابورسی بروند.

در این بین گروه قندی‌ها، سیمانی‌ها، و برخی سهم‌های گروه قطعه سازان امروز توانستند بیشترین نوسان قیمتی را در حجم معاملاتی اندک به خود اختصاص دهند. این در حالی است که به نظر می‌رسد بازار سهام در انتظار ناخواسته‌ای فرو رفته که چشم انداز آن را آینده پرابهام اقتصاد ایران تعیین خواهد کرد.