نحوه خرید سهام در بورس

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه سهام (به انگلیسی: Initial Public Offerings) که به اختصار با IPO نشان داده می‌شود، عبارتست از اولین فروش سهام یک شرکت خصوصی که طی آن به یک شرکت عمومی تبدیل می‌شود. عرضهٔ اولیهٔ سهام معمولاً باعث می‌شود بخشی از پول سرمایه‌گذاران به جای خرید سهام موجود، برای خرید سهام جدید به کار رود و به این ترتیب، تقاضای مؤثر برای سهام موجود را کاهش دهد در حالیکه عرضهٔ کل سهام در بازار افزایش یافته‌ است. چنین وضعیتی به تنزل قیمت‌ها منجر می‌شود.

عرضه اولیه سهام چیست؟

عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، شرکت تازه ایست. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. خیلی از این شرکت ها ممکن است یک شرکت دولتی باشند که سالهای زیادی سابقه داشته اند. این نوع سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش عادی سهام کمی متفاوت است. اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد.

فرایند عرضه

اصولا برای عرضه‌های اولیه در روز اول یک مقداری مشخص می‌کنند که نمی‌توان در آن روز بیشتر از این سهام آن شرکت را خریداری کرد و از فردای آن روز همه چیز مثل حالت عادی می‌شود و آن سهام مانند بقیه سهام‌هایی که در بورس وجود دارد خواهد بود ولی روز عرضه اولیه این محدودیت وجود دارد که عدالتی هم بین سهامدارها اتفاق بیافتد یک زمان عرضه اولیه ۵۰۰ هزار تومان به هر کسی می‌رسد و یا یک وقت هم ۵ میلیون تومان، ۱۰ میلیون تومان و یا عددهای کمتر و بیشتر تقسیم بندی می‌شود و بستگی به بزرگی ارزش آن شرکت دارد و اینکه آنها تصمیم گرفته‌اند چند درصد از شرکتشان را در بازر بورس عرضه کنند.

روش ایجاد سود در عرضه اولیه

عرضه‌ اولیه وقتی می‌خواهد صورت بگیرد یک سری تحلیلگر آنها را بررسی می‌کنند و آن شرکت را از نظر قیمت ارزش‌گذاری می‌کنند و متوجه می‌شوند که مثلا قیمت هر سهم این شرکت ۱۰۰۰ تومان ارزش دارد ولی می‌گویند ما با این شرایط خریدار نیستیم، اگر این قیمت را ارزانتر بدهید می‌خریم. خود این شرکت هم این تحلیل‌ها را راجع به قیمت سهام خودش می‌داند اصولا برای اینکه از عرضه‌های اولیه استقبال بشود آنها هم حاضر‌اند قیمت سهام خود را یک مقداری پایین‌تر از ارزش واقعی خودشان بدهند و به فروش برسانند و اصولا بعد از عرضه‌های اولیه این سهام‌ها تا چند روز ۵+ معامله می‌شود و هر کدام شاید ۱۰ %، ۲۰ % ، ۳۰ % طی چند روز قیمتشان رشد کند اما عرضه اولیه در روز اول بسیار محدود است و بسته به بزرگی آن شرکت و آن حجمی از شرکت که خودش را می‌خواهد به فروش برساند مشخص کننده این است که حدودا به هر نفر چقدر سهام می‌رسد.

بازدهی عرضه اولیه در سال های مختلف

خرید عرضه اولیه به روش حراج

روش‌های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. تا چند وقت پیش، عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌شدند به روش حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفتند. به این ترتیب که سهم‌ها طی فرآیندی که سرمایه‌ گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت می‌شد؛ یعنی قیمتی که سرمایه ‌گذاران برای اولین بار می‌توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می‌گشت. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می‌گردید. مثلا بورس اعلام می‌کرد که عرضه سهام شرکت «x» در ساعت ۱1:۳۰ آغاز می‌شود و هر سرمایه گذار می‌تواند 2۰۰۰ سهم را در قیمت 3۰۰ تومان سفارش بگذارد. پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می‌شد و تنها باید در ساعت مشخص شده سفارش در سیستم ثبت می‌گردید. اگر هم تعداد سهم‌های تقاضا شده از تعداد سهم‌های عرضه شده بیشتر می‌شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.

آنچه مردم باید در مورد عرضه های اولیه بدانند

روش بوک بیلدینگ

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام «بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ به این صورت اجرا می‌شود که شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار «درج نماد» شده است توسط یکی از شرکت‌های مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه، ارزش گذاری می‌شود. این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار و استفاده از روش‌های ارزش‌گذاری همچون تنزیل جریانات نقدی انجام می‌شود. با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می‌گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین می‌گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه‌مند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیلشان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند.

حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می‌شود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین می‌گردد. در روز مشخص شده برای عرضه، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام می‌شود. پس از آن، شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت کنید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می‌کند.

معایب روش بیلدینگ

یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می‌کند. اما سرمایه گذاران می‌توانند سفارش خرید خود را در بازه‌ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند. مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث می‌شود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود.

مزایای روش بیلدینگ

مهم‌ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمت‌های متفاوت است. در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی‌های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می‌شود، در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند. در این روش راحت‌تر از روش حراج، خرید انجام می شود. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت می‌کنید.

'شستا' چیست و فروش آن چه عواقبی دارد؟

در دوره ناامیدی به آینده اقتصاد ایران، برای بسیاری بورس به تنها نقطه امید بدل شده‌است، از دولت که قصد کرده تمام درآمدهای برباد رفته خود را با واگذاری سهام شرکت‌های خود در بورس جبران کند تا سرمایه گذاران خردی که برای کسب سود راهی بازار سرمایه شده‌اند.

در حالی که اقتصاد ایران بر اساس پیش بینی مرکز آمار در سالی که گذشت رشد منفی ۷.۲ درصدی را به ثبت رساند، بورس تهران با نرخ بازدهی کمتر از ۲۰۰ درصد، جذاب ترین نقطه سرمایه گذاری بود.

روند باورنکردنی سوددهی در بورس حتی در روزهای آغاز به کار سال ۱۳۹۹ که با بحران شیوع کرونا آغاز شد نیز ادامه یافت، بورس در همین روزها نیز بازدهی بیش از ۲۰ درصد را تجربه کرده است تا همچنان سیل نقدینگی در تالار شیشه‌ای سهام آرام گیرد.

اما جذب سیل نقدینگی در بورس و جذبه این بازار برای ورود خریدارانی جدید، دولت را نیز بر آن داشته تا با آماده کردن سهام شرکت‌هایی برای عرضه در این بازار، هم عطش بازار را آرام کند و هم به این بازار به عنوان منبع مناسبی برای کسب درآمد بیندیشد.

بیشتر بخوانید:

تداوم تحریم‌ها در کنار کاهش شدید قیمت نفت در پی بروز بحران کرونا و افت تقاضای جهانی طلای سیاه، دولت را مطمئن کرده است که حتی به نزدیکی‌های رقم پیش‌بینی شده از محل درآمدهای نفتی هم نخواهد رسید.

از طرفی اقتصاد ایران در پی تجربه رکودی فراگیر، در سال جدید با بحران شیوع کرونا به شرایطی رسیده است که احتمال رفتنش به عمق رکودی شدیدتر را بیشتر می‌کند، از این رو چندان امیدی به مالیات ستانی از کسب‌ وکارهای کم رونق نیز نیست.

دیگر درآمدها از جمله صادرات غیرنفتی نیز درگیر قرنطینه و مسدود شدن مرزها و کم رمقی چین شریک نخست اقتصادی ایران است.

بورس روزنه امید در اقتصاد ناامید

با این حساب تنها امید بورس تهران است و سهام شرکت‌هایی دولتی که می‌تواند به درآمدهای ریالی دولت کمک برساند. آماده کردن واگذاری و عرضه ۸ میلیارد سهم معادل ۱۰ درصد از سهام ابرهلدینگ شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی یا شستا را در بورس می‌توان از این منظر، درک کرد.

این عرضه بزرگترین رقم برای عرضه اولیه در تاریخ بورس به حساب می آید که ۶.۷ میلیارد سهم برای فروش به عموم و ۱.۳ میلیارد سهم برای فروش به صندوق‌های سرمایه گذاری در نظر گرفته شده است.

ارزش بازار شستا حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود و احتمالا هر سهم این ابرهلدینگ در محدوده قیمتی ۸۵۰ تا ۸۶۰ تومانی عرضه خواهد شد.

تمام این اعداد و ارقام چه از رقم ارزش شرکت شستا، چه از منظر اهمیت این شرکت در بورس و اقتصاد ایران و چه از میزان عرضه اولیه در یک روز و رقم این سهم ۱۰ درصدی از سهام شستا، همگی بخشی از تاریخ بورس محسوب خواهند شد.

«شستا» با مالک عمومی، تصمیم گیر دولتی

اما این واگذاری برای بورس به این آسانی‌ها نیست، بحث و جدل پیشینی حتی قبل از پرداختن به قیمت، نحوه عرضه و بقیه ماجراهای مربوط به این واگذاری، بحث ماهیتی درباره شستاست.

در همین روزهایی که اخبار مرتبط با واگذاری شستا بالا گرفته، معلوم شده است که بر سر ماهیت شستا، اختلاف نظرهایی جدی وجود دارد.

منبع تصویر، Getty Images

شستا شرکت سرمایه‌گذاری متعلق به سازمان تامین اجتماعی، ماهیتی عمومی و نه دولتی دارد و در واقع صاحبان سازمان تامین اجتماعی یعنی بازنشستگان و بیمه شدگان این سازمان مالکان اصلی آن محسوب می شوند هر چند که در نهایت اختیار تعیین مدیرعامل و هیئت مدیره این سازمان با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و در عمل زمام امور در دست دولتی‌هاست.

روانه کردن شستا به بازار دوم برای آمادگی عرضه سهام آن در بورس نیز نشان می‌دهد که دولت این مشکل را پیشتر رفع و رجوع کرده است. مگر آنکه این احتمال وجود داشته باشد در ادامه با ثبت شکایتی در دیوان عدالت اداری این روند با دست‌اندازهایی روبرو شود.

اما همچنان این موضوع مورد سوال است که عرضه اولیه شستا به بازار و فروش سهام آن به مردم، بخشی از درآمدهای تامین اجتماعی محسوب خواهد شد یا منبعی خواهد بود برای تسویه بدهی‌های دولت به تامین اجتماعی، یا اینکه دولت آن درآمدها را در اختیار خواهد گرفت؟

سازمان تامین اجتماعی در سال‌های اخیر با مشکلات تامین مالی قابل توجهی روبرو بوده است.

شرکت‌های تو در تو، مالکیت لایه به لایه

اما گذشته از این شبهه، موضوع عرضه سهام شستا به بورس یک بار دیگر موضوع کارآمدی خصوصی سازی، واگذاری‌های دولتی و بحث‌های پیرامون آن را زنده کرده است.

هم اکنون پیش از آنکه شستا به بازار عرضه شود خود نزدیک به ۱۰ درصد از بازار سرمایه ایران را در اختیار دارد، به طوریکه ۸۲ شرکت از ۱۸۷ شرکت مدیریتی سبد دارایی‌های شستا در بازار حضور دارند.

شرکت‌های متعلق به شستا در بازار سرمایه در قالب ۹ هلدینگ عظیم شامل سرمایه گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین، سرمایه گذاری دارویی تامین، سرمایه گذاری سیمان تامین، سرمایه‌گذاری صدر تامین، سرمایه اری صبا تامین، سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تامین، رایتل، سرمایه‌گذاری توسعه انرژی تامین و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، لایه‌های مختلفی از سهامداری، شراکت و مالکیت تو در تو را تشکیل داده است.

با ورود شستا به عنوان ابرهلدینگ این هلدینگ‌ها به بازار، لایه جدیدی به این لایه‌های سهامداری این مجموعه افزوده می‌شود که بر پیچیدگی‌های پیشین می‌افزاید.

پول از شما ریاست از ما

اما مهم‌ترین اتفاق در این عرضه سهام که نقد و گلایه دیرین به جریان خصوصی‌سازی در ایران است، همچنان پابرجا باقی می‌ماند و آن واگذاری سهام و تغییر مالکیت‌ها بدون تغییر در ساختار مدیریت بنگاه‌هاست.

واگذاری‌های دولتی در قالب خصوصی سازی در طول سه دهه گذشته با این مشکل و انتقاد روبرو بوده‌اند که با هدف کسب درآمد و تامین مالی صورت گرفته‌اند و تغییر مالکیت‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که منجر به از دست رفتن حاکمیت مدیریتی دولت در این بنگاه‌ها نشود.

برای همین منتقدان می‌پرسند اگر دولت قصد خصوصی سازی دارد چرا باقی‌مانده سهام مدیریتی خود در بسیاری از بنگاه‌ها و شرکت‌های بورسی را واگذار نمی‌کند تا هم کسب درآمد کرده و هم اجازه دهد تا مدیریت این بنگاه‌ها به بخش خصوصی رسیده و بهینه و کارآمد شود؟

منبع تصویر، Getty Images

تو در تو کردن شرکت‌ها و واگذاری بخشی از سهام یک شرکت به شرکت بالادستی و پس از آن واگذاری بخشی از سهام هر دو شرکت بدون از دست رفتن سهام مدیریتی و واگذاری توان اعمال قدرت در اداره و تصمیم گیری بنگاه‌ها و شرکت‌ها، ترفندی ۳۰ ساله است که دولت در تمام این سال‌ها آن را تجربه کرده است.

واگذاری بخشی از سهام شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی نیز همچون همان رویه سابق، هیچ تغییری در نحوه تعیین و تغییر مدیران دولتی در این زنجیره شرکت‌داری ایجاد نمی‌کند. از این رو این واگذاری با مواهب و فواید احتمالی خصوصی‌سازی همچون کاهش تصدی گری دولتی، بهینه شدن مدیریت و کارآمدی مدیران و بهبود فرآیندهای کاری ارتباطی نخواهد داشت.

فروش دولت با تخفیف ۲۵ درصدی

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی – دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

گذشته از عرضه سهام شستا به بازار، دولت برنامه واگذاری سهام تحت مالکیت خود را نیز در سر دارد که گویا از نیمه دوم اردیبهشت‌ماه در دستور کار قرار می گیرد.

آن طور که روزنامه «دنیای اقتصاد» گزارش داده این برنامه واگذاری در قالب سه صندوق قابل معامله سامان می یابد و هر ایرانی قادر خواهد بود با ارایه کد ملی تا حداکثر دو میلیون تومان از این سهام خریداری کند.

نخستین دوره از واگذاری‌ها، با فروش باقی‌مانده سهام دولت در ۱۳ شرکت فعال در بورس و فرابورس انجام خواهد شد و تخفیفی ۲۰ تا ۲۵ درصدی برای آن درنظر گرفته شده است.

ظاهرا این تخفیف بر میانگین قیمت این سهام در ۳۰ روز گذشته اعمال می‌شود. با این حساب باید نوسانات قیمتی سهام این شرکت‌ها در یک ماه قبل از واگذاری را باید با دقت دنبال کرد.

اما مهم‌ترین ترجیح بورس بر دیگر شیوه‌های واگذاری و فروش شرکت‌ها، شفافیت در روند واگذاری در این شیوه و کشف قیمت سهام شرکت‌ها در فرآیند بورس است، حال آنکه تخفیف ۲۰ تا ۲۵ درصدی، می‌تواند رویه‌ای برخلاف این روند به حساب آید و از اساس ترجیحات انتخاب شیوه واگذاری در بورس را زیر سوال می‌برد، ضمن آنکه این تخفیف قیمتی به خریداران جدید روا داشتن تبعیض در حق دارندگان پیشین این سهام است و می‌تواند بر تغییرات قیمت جاری سهم نیز اثرگذار باشد.

بورس تا کجا می‌تواند؟

پرسش مطرح دیگر بر سر نحوه خرید سهام در بورس راه این واگذاری‌ها و فشار دولت روی بورس برای کسب درآمد از این بازار، پرسش درباره توان این بازار در جذب نقدینگی جدید است.

بورس تا کجا می‌تواند برای دارندگان سرمایه‌های خرد و جریان نقدینگی، جذاب باشد؟ به نظر می‌رسد دولت و برنامه ریزان، شرایط فعلی بورس را ثابت فرض کرده‌اند به این معنا که شرایط بازار پس از این عرضه‌ها و برنامه دولت برای واگذاری‌ها، متفاوت از اکنون خواهد بود.

عرضه‌های اولیه با استقبال روبرو شده است، اما این استقبال تا کجا ادامه خواهد داشت؟

ارزش معاملات خرد چیست و نحوه محاسبه آن در بورس چگونه است؟

در این مقاله از دلفین وست، قصد داریم تا با مفهوم معاملات خرد و نحوه محاسبه آن‌ها آشنا شویم. روزانه معاملات بسیاری در بورس انجام می‌شوند. خرید و فروش‌های بسیار با قیمت‌ها و حجم‌های متفاوت از طرف سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد. در این بین استناد به همین حجم و ارزشی که معاملات می‌سازند، راهی برای انتخاب درست است. اگر می‌خواهید سرمایه‌گذار موفقی باشید، این مورد می‌تواند به شما کمک بزرگی کند. معاملات در بورس به سه شکل خرد، بلوکی و عمده انجام می‌شوند. این که هر یک از این موارد چه حجمی از معاملات بازار را به خود اختصاص می‌دهند، یکی از محاسباتی است ک با تابلو خوانی بورس می‌توان انجام داد. در ادامه ابتدا به سوال ارزش معاملات خرد چیست پاسخ می‌دهیم و سپس به نحوه محاسبه ارزش معاملات خرد در بورس می‌پردازیم.

ارزش معاملات خرد چیست؟

سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای آن که بهترین سهام را انتخاب کنند، از معیار معاملات خرد برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. حجم و ارزش معاملات خرد در بورس می‌تواند میزان نقدینگی روزانه بازار را مشخص کرده و درمورد خرید و فروش سهام مورد نظر سرمایه‌گذار اطلاعات خوبی به او بدهد. چرا که در طول یک روز معاملاتی سهام هر نماد در قیمت‌ها و حجم‌های مختلفی به فروش می‌رسد و این‌ها اطلاعاتی مهمی هستند.

ارزش معاملات خرد در بورس

اگر ارزش تمام معاملات انجام شده روی سهام شرکت‌های حاضر در بازار بورس را با هم جمع کنیم، به ارزش معاملات خرد می‌رسیم. نحوه محاسبه ارزش معاملات خرد بورس به این صورت است که باید مقدار معاملات بلوکی را از مقدار ارزش کل معاملات کم کنیم. برای آن که ارزش کل معاملات را به دست آوریم، کافی است حجم معاملات را در تعداد کل آن‌ها ضرب کنیم.

نحوه محاسبه ارزش معاملات خرد در بورس

اگر به صفحه اصلی وب سایت بورس اوراق بهادار تهران مراجعه کنید، خواهید دید که اطلاعات مربوط به بازار در آن درج شده است. در این بخش می‌توانید وضعیت بازار، شاخص کل، حجم، ارزش و تعداد معاملات بورس را ببینید.
حال پیش از آن که به محاسبه ارزش معاملات خرد در بورس بپردازیم، باید درمورد چند مفهوم صحبت کنیم.

معاملات عمده به چه معنی است؟

حال که دیدیم معاملات خرد بورس چیست، نوبت به معاملات عمده رسیده است. برای آن که یک معامله را کلان بدانیم، باید دو ویژگی را در نظر بگیریم. چنانچه تعداد سهام مورد معامله از درصد مشخصی از کل سهام شرکت بیشتر باشد و حجم معاملات شرکت در بازه زمانی معینی از حجم معاملات بازار بیشتر باشد، معامله عمده است.

معاملات بلوکی چیست؟

هنگامی که حجم بزرگی از سهام یک شرکت بدون توجه به قوانین محدودیتی خرید و فروش شود، معامله بلوکی رخ داده است. این معاملات برای آن که تأثیر کمتری در قیمت‌ها و بازار سرمایه داشته باشند، خارج از بازار و ساعت معاملاتی انجام می‌شوند.

در معاملات بلوکی که با نام سفارشات بلوکی نیز شناخته می‌شوند، حجم از معاملات خرد بیشتر است. بیشتر افرادی که در این معاملات شرکت می‌کنند، اشخاص حقوقی هستند و قیمت معامله نیز بیشتر از معاملات خرد است. این نکته را به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاران معاملات بلوکی، تا روز عرضه سهام از زمان آن اطلاع ندارند.

ارزش کل معاملات چگونه محاسبه می‌شود؟

ارزش معاملات بورس در یک روز از حاصل‌ضرب تعداد کل معاملات در حجم معاملات به دست می‌آید. حال به محاسبه ارزش معاملات خرد بر می‌گردیم. محاسبه این نرخ بسیار ساده است. کافی است ارزش معاملات بلوکی را از ارزش کل معاملات کم کنیم تا نتیجه مورد نظر به دست بیاید. همچنین با توجه به این موضوع که ارزش معاملات خرد، وضعیت بازار را مشخص می‌کند، اگر ارزش معاملات یک نماد روزانه مبلغی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان داشته باشد و این روند چندین روز به همراه تعادل یا افزایش نرخ ادامه داشته باشد، یعنی نقدینگی به بازار تزریق شده است. بنابراین ارزش معاملات می‌تواند معیاری برای تصمیم‌گیری‌های روزانه محسوب شود.

مثالی از محاسبه ارزش معاملات سهام هر نماد

نماد الف را به عنوان یک نماد فرضی در نظر بگیرید. تصور کنید سه شخص ۱، ۲ و ۳ در یک روز معاملاتی سهام این نماد را به ترتیب زیر خریداری کرده-اند.

• سرمایه‌گذار شماره ۱: ۵۰۰ سهام هر کدام به ارزش ۱۰۰۰ تومان. جمعاً ۵۰۰ هزار تومان خرید.
• سرمایه‌گذار شماره ۲: ۱۰۰۰ سهام هرکدام به ارزش ۹۰۰ تومان. جمعاً ۹۰۰ هزار تومان خرید.
• سرمایه‌گذار شماره ۳: ۵۰۰ سهام هر کدام به ارزش ۵۰۰ تومان. جمعاً ۲۵۰ هزار تومان خرید.

اگر بخواهیم ارزش کل معاملات روزانه نماد را محاسبه کنیم، باید این سه مورد را باهم جمع کنیم. بنابراین در این روز خاص، برای نماد فرضی الف، جمعاً ۱ میلیون و ۶۵۰ هزار تومان خرید صورت گرفته است.

سخن پایانی

ارزش معاملات در بورس یکی از فاکتورهای مهم در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران است. این افراد می‌توانند با استفاده از تابلو خوانی اعداد و ارقام مورد نیاز خود را استخراج کرده و با یک جمع و تفریق ساده، نیاز خود را بر طرف کنند. از آن جایی که میزان نقدینگی با ارزش معاملات خرد رابطه مستقیم دارد، می‌توان به این نرخ به چشم فاکتوری قابل اتکا نگاه کرد. تابلو خوانی یکی از کاربردی‌ترین مهارت‌هایی است که هر سرمایه‌گذاری باید پیش از ورود به بازار سرمایه فرا بگیرد. تابلو نمادهای حاضر در بازار بورس را می‌توانید در سایت اوراق بهادار تهران مشاهده کنید. به غیر از تابلو به صورت تفکیک شده، در صفحه اصلی این سایت آمار و ارقام کلی بازار نیز قابل مشاهده است. اگر می‌خواهید در سرمایه‌گذاری بورس و سایر بازارهای مالی موفق عمل کنید، می‌توانید با دوره‌های آموزشی ما در دلفین وست همراه شوید و جمع سرمایه‌گذاران موفق و خانواده ما بپیوندید. مشاوران و اساتید مجرب در مجموعه ما آماده کمک و خدمت‌رسانی به شما هستند.

برای یادگیری “یک سرمایه گذار چه چیزهایی را باید بداند” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

سهامداران حقیقی‌ و سهامداران حقوقی‌ چه تفاوتی با هم دارند؟

به گزارش «دنیای بورس»، گزارش زیر به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

• سهام چیست؟ سهامدار کیست؟
• منظور از ارزش اسمی و بازاری سهام چیست؟
• چند نوع سهامداران داریم؟
• به چه سهامدارانی حقیقی گفته می‌شود؟
• سهامداران حقوقی‌ بازار سهام کدامند؟
• دیدگاه سهامداران حقیقی برای خرید و فروش سهام چیست؟
• سهامداران حقوقی چه دیدگاهی دارند؟
• استراتژی سهامداران حقوقی در بازار سرمایه ایران چیست؟
• بازارگردان کیست؟
• آیا سهامداران حقوقی بازارگردانان مناسبی هستند؟
• واکنش بازار سهام به نحوه آرایش سهامداران حقیقی
• رفتار سهامداران حقوقی چگونه به بازار سهام جهت می‌دهد؟
• خالص خرید و فروش سهامداران حقیقی و حقوقی چطور مشخص می‌شود؟
• میزان مشارکت سهامداران حقیقی و حقوقی یعنی چه؟
• منظور از تغییر مالکیتهای بورسی چیست؟
• ارزش معاملات کل و خرد بورس چگونه مشخص می‌شود؟
• خرید و فروش سهامداران حقوقی نوعی سیگنال به بازار است؟
• چرا سهامداران حقوقی در نقش خریدار ظاهر می‌شوند؟
• آیا تحلیل شرکت‌های حقوقی در خصوص ارزندگی سهام همیشه درست است؟
• چرا سهامداران حقوقی فروشنده سهم می‌شوند؟

سهام چیست؟ سهامدار کیست؟

سهام یکی از انواع اوراق بهادار است، اوراق بهادار یک نوع ابزار مالی است. در اصل شما با پرداخت مبلغی بخشی از سهام یک شرکتی را خریداری می‌کنید، به طوری که بسته به میزان سهامی که خریداری کرده‌اید در آن شرکت مالکیت دارید یا به عبارتی سهامدار آن می‌شوید.

در واقع اگر تمامی سرمایه شرکتی را به قسمت‌های مساوی تقسیم کنیم به هر قسمت یک سهم می گویند.

شما با خرید یک سهم مالکیت یک شرکت بورسی را به دست می‌آورید یا اصطلاحا سهامدار آن شرکت می‌شوید از طرفی علاوه بر مالکیت یک شرکت، مزایایی هم به شما تعلق می‌گیرد.

در خارج از بازار سهام برای داشتن مالکیت یک شرکت سرمایه زیادی لازم دارید.

منظور از ارزش اسمی و بازاری سهام چیست؟

هر سهم دارای دو ارزش نحوه خرید سهام در بورس اسمی و بازاریست. ارزش اسمی در ایران 100 تومان است. مثلا شرکتی که به تازگی تاسیس و وارد بورس اوراق بهادار می‌شود برای این‌که تعداد سهام را مشخص کند و هر سهم ارزش‌گذاری شود باید میزان سرمایه را تقسیم بر 100 تومان کند و بعد از مشخص شدن تعداد سهام کل، قیمت یا ارزش بازاری سهم براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. پس قیمتی که ما روزانه در هر سهم میبینیم همان قیمت بازاری یا واقعی آن سهم است.

چند نوع سهامداران داریم؟

ما دو نوع سهامدار داریم؛ سهامداران حقیقی یا خرد و سهامداران حقوقی یا عمده

به چه سهامدارانی حقیقی گفته می‌شود؟

هر کدام از ما که دارای هویت فردی جداگانه هستیم یک فرد حقیقی محسوب می‌شویم.

پس اگر ما افراد حقیقی سهام شرکتی را خریداری کنیم به ما سهامدار حقیقی می‌گویند. یعنی به صورت انفرادی کد بورسی دریافت کرده و معامله می‌کنیم.

سهامداران حقوقی‌ بازار سهام کدامند؟

گاه اشخاص حقیقی در کنار هم جمع شده و جدا از شخصیت فردی خود، مجموعه‌ای مستقل مانند سازمان‌ها، نهادها، شرکت‌ها… را تشکیل می‌دهند.

به این مجموعه‌ که شخصیت فرضی و اعتباری دارد و نام و نشان جداگانه و اهداف مشخصی را دنبال می‌کند، شخص حقوقی می‌گویند.

برای مثال شرکت مینو یک شخص حقوقی محسوب می‌شود. این اشخاص حقوقی توسط افراد حقیقی تحت عنوان هیئت مدیره اداره می‌شود و می‌توانند کد بورسی مختص به خود را دریافت کنند.

پس هرگاه صحبت از سهامداران حقوقی یا بازیگران حقوقی شد منظور همان شرکت‌های ثبت شده‌ای هستند که از طریق این شرکت‌ها اقدام به معامله در بازار سهام می‌کنند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سبدگردانی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کارگزاری‌ها و … از جمله نهادهای فعال مالی در بازار سرمایه به حساب می‌آیند که هرکدام یک شخص حقوقی هم محسوب می‌شوند.

دیدگاه سهامداران حقیقی برای خرید و فروش سهام چیست؟

همان‌طور که گفته شد، سهامداران حقیقی به صورت انفرادی خرید و فروش می‌کنند، این افراد اغلب دید کوتاه‌مدت بر سهام دارند و ممکن است براساس جو و شایعات بازار و یا نظرات و تحلیل‌های شخصی خود خرید و فروش‌های هیجانی داشته باشند.

البته این به معنای این نیست که تمامی سهامداران حقیقی به این صورت معامله کنند اما قاعدتا ما نمی‌توانیم جز عده‌ای اندک از این افراد را تحلیلگر حرفه‌ای بدانیم.

برخی از این نوع سهامداران مخصوصا تازه‌واردان بازار در صف‌‌های خرید، خریدار و در صف‌های فروش، فروشنده هستند.

رفتار مخرب و هیجانی این دسته از سهامداران می‌تواند بسیار به بازار سهام آسیب وارد کند.

به همین منظور همواره به این دسته از سهامداران به ویژه تازه‌واردان پیشنهاد می‌شود در بدو ورود به بازار سهام یا از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام کنند یا از مشورت افراد خبره و تحلیگران معتبر استفاده کنند.

سهامداران حقوقی چه دیدگاهی دارند؟

برخلاف سهامداران حقیقی‌ بازار، سهامداران حقوقی بیشتر نگاه بلندمدت و بنیادی بر سهم دارند.

این سهامداران اصولا تیمی از تحلیلگران حرفه‌ای دارند، با کلیات بازار پیش می‌روند. در روزهای منفی بازار خریدار و در روزهای مثبت فروشنده می‌شوند تا تعادل بازار سهام برهم نخورد.

حجم معاملاتی که این دسته از سهامداران انجام می‌دهند بسیار بیشتر از سهامداران حقیقی است و کمتر رفتار هیجانی از آن‌ها دیده می‌شود.

استراتژی سهامداران حقوقی در بازار سرمایه ایران چیست؟

در هر سرمایه‌گذاری اگر تحلیل و تجزیه درستی صورت نگیرد، نتیجه‌ای دل‌خواه و مطلوبی نخواهد داد. حتی در روزهای مثبت بازار سهام هم هستند افرادی که با رفتار غلط در معاملات متضرر شده‌اند.

در نتیجه هر دو دسته سهامدار هم سهامداران حقیقی‌ و هم سهامداران حقوقی‌ باید سهامی را انتخاب کنند که تمامی فاکتورهای ارزندگی را داشته باشد.

سهامداران حقوقی با توجه به حجم زیاد معاملاتی که انجام می‎دهند، سرمایه کلانی که در بازار سهام دارند و همچنین نظارتی که همواره از سوی نهادناظر، مالکین و سهامداران حقیقی بر عملکرد این شرکت‌ها وجود دارد، باید همواره پاسخگو باشند و در نتیجه تصمیم‌گیری در خصوص خرید و فروش سهام به شدت در معرض ریسک قرار دارد.

به همین منظور سرمایه‎گذاری آن‌ها باید براساس تحلیل‌های تیمی و کارشناسی صورت گیرد.

در بازار سرمایه ایران سهامداران حقوقی نقش بازارگردان را ایفا می‌کنند.

بازارگردان کیست؟

بازارگردانی به این صورت است که با خرید و فروش سهام نقدینگی را در بازار به گردش در می‌آورند، عرضه و تقاضا را بالا می‌برند یا به عبارتی سهام در میان سهامداران چه سهامداران حقیقی و چه سهامداران حقوقی دست به دست می‌شود.

به این ترتیب دو وظیفه خطیر یک بازارگردان افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش دامنه نوسان قیمت اوراق بهادار است.

همان‌طور که گفته شد بازارگردان در روزهای مثبت بازار فروشنده و در منفی‌های بازار خریدار می‌شود تا بازار با نوسان شدید مواجه نباشد.

آیا سهامداران حقوقی بازارگردانان مناسبی هستند؟

با این وجود برخی کارشناسان معتقدند که سهامداران حقوقی نمی‌توانند در نقش بازارگردان وظایف خود را به درستی انجام دهند و این کار باید توسط نهاد دیگر انجام شود. چراکه در این‌جا منافع سهامداران حقوقی هم درگیر است، به طوری که ممکن است با توجه به رصدگری دقیق و هوشمندانه سریع‌تر از اخبار مرتبط با سهام شرکت‌ها مطلع شده و واکنش نشان دهند.

موضوعی که در خرید و فروش سهامداران حقوقی‌ باید به آن توجه شود این است که برخی از سهامداران حقوقی‌ تعداد اندکی از سهام شرکتی را دارند که تاثیر زیادی بر قیمت سهم ندارند ولی برخی دیگر با توجه به خرید حجم بالا از سهام شرکتی، می‌توانند قیمت و بهای سهمی را تعیین کنند و به نوعی با خرید و فروش به آن جهت بدهند.

به عبارتی می‌توانند ایجادکننده یک حرکت مثبت یا منفی در سهم باشند.

واکنش بازار سهام به نحوه آرایش سهامداران حقیقی

تصمیم‌های سهامداران حقیقی و سهامداران حقوقی بازار در راستای خرید و فروش سهام همواره مورد توجه اهالی بازار سهام بوده است چرا که رویکرد آن‌ها می‌تواند بازار را جهت بدهد.

همان‌طور که گفته شد سهامداران خرد یا همان سهامداران حقیقی‌ بازار اغلب با توجه به دید کوتاه‌مدتی که دارند نسبت به سهامی توجه نشان می‌دهند که سود بیشتر در زمان کمتر بدهد فارغ از ارزندگی آن سهم بر اساس فاکتورهای بنیادی.

این موضوع گاه آسیب‌های فراوانی به آن‌ها زده و علاوه بر زیانی که گریبان‌گیرشان شده سهم را دستخوش نوسانات زیاد کرده به طوری که سهمی گاه چند برابر ارزش ذاتی خود معامله می‌شود و گاه برعکس این موضوع، سهام ارزنده از چشم سهامداران حقیقی دور می‌ماند.

در نتیجه همان‌طور که گفته شد واکنش‌های هیجانی اغلب از سوی این دسته از سهامداران است.

رفتار سهامداران حقوقی چگونه به بازار سهام جهت می‌دهد؟

سهامداران حقوقی که اغلب براساس تحلیل و ارزندگی سهم معامله انجام می‌دهند بسیار در جهت دهی به بازار سهام موثرتر از سهامداران حقیقی عمل می‌کنند. این نوع از سهامداران کمتر هیجانی برخورد کرده هرچند که رفتار آنان ممکن است بازتاب هیجانی به بازار بدهد.

بدین‌ترتیب رصد رفتار این دو دسته از سهامداران بسیار مهم است و روزانه خالص خرید و فروش و همین‌طور میزان مشارکت و ارزش معاملاتی که توسط افراد حقیقی و حقوقی انجام شده است، بررسی می‎‎شود.

خالص خرید و فروش سهامداران حقیقی و حقوقی چطور مشخص می‌شود؟

هرگاه میزان خرید سهام توسط سهامداران حقیقی و یا سهامداران حقوقی از میزان فروش آن بیشتر باشد، تفاضل ارزش خرید از فروش عددی مثبت را نشان می‌دهد که بیانگر این است که سهامدار خریدار بوده و یا بالعکس اگر ارزش خرید نسبت به فروش کمتر باشد، تفاضل ارزش خرید از فروش منفی شده و بیانگر فروشنده بودن سهامدار است.

به عبارتی گفته می‌شود خالص خرید یا فروش سهامداران حقیقی‌ یا سهامداران حقوقی‌ فلان عدد است.

میزان مشارکت سهامداران حقیقی و حقوقی یعنی چه؟

میزان مشارکت بیانگر میزان معاملاتی است که سهامداران حقیقی یا سهامداران حقوقی به نسبت یکدیگر روزانه انجام می‌دهند.

مثلا می‌گویند میزان مشارکت سهامداران حقیقی‌ در معاملات فلان روز بیشتر از سهامداران حقوقی‌ بود.

منظور از تغییر مالکیتهای بورسی چیست؟

وقتی می‌گوییم تغییر مالکیت‌ها در روز مثلا سوم مرداد حقیقی به حقوقی بوده است یعنی نقدینگی از پرتفوی (نحوه خرید سهام در بورس سبد سهام) سهامداران حقیقی به پرتفوی سهامداران حقوقی منتقل شده است یا به عبارتی سهامداران حقیقی بیشتر فروشنده بودند و سهامداران حقوقی خریدار و این موضوع می‌تواند بالعکس باشد.

ارزش معاملات کل و خرد بورس چگونه مشخص می‌شود؟

ارزش کل معاملات سهام، مجموع کل خرید و فروش‌ها یا همان معاملات سهامداران حقیقی‌ و سهامداران حقوقی‌ بازار است. اما هرگاه گفته می‌شود ارزش معاملات خرد فلان عدد است یعنی ارزش معاملات بدون در نظر گرفتن معاملات بلوکی (عمده)، اوراق مشارکت و دادوستدهای صندوق‌های سرمایه‎گذاری.

خرید و فروش سهامداران حقوقی نوعی سیگنال به بازار است؟

باتوجه به موارد گفته شده ممکن است این موضوع مطرح شود که سهامداران حقوقی به خاطر حجم معاملات و میزان سرمایه‌ای که در بازار سهام گذاشته‌اند، تیم تحلیلگر حرفه‌ای دارند و با توجه به نفوذ بیشتری که دارند زودتر از سهامداران حقیقی از اطلاعات شرکت‌ها آگاه می‌شوند پس می‌توانند لیدر خوبی برای بازار باشند.

پس ما باید با خرید سهامداران حقوقی‌ خریدار شویم یا با فروششان بفروشیم.

اما برای تصمیم‌گیری باید فاکتورهای زیر را بررسی کنیم:

چرا سهامداران حقوقی در نقش خریدار ظاهر می‌شوند؟

گاهی ممکن است ببینید که سهامدار حقوقی در یک سهمی در یک محدوده معین خریدار است. از این موضوع دو برداشت می‌شود داشت.

برداشت اول این است که آن سهامدار حقوقی سهام شرکت را بر اساس فاکتورهای مختلف بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که قیمت فعلی برای خرید سهم مناسب است و یا به عبارتی سهم ارزنده است. به همین دلیل شروع به خرید سهم می‌کند.

در حالت دیگر سهامدار حقوقی در نقش حمایت‌کننده سهام وارد عمل می‌شود. یعنی همان‌طور که گفته شد با خرید و فروش خود بازار را متعادل نگه میدارد و مانع از نوسانات شدید می‌شود.

آیا تحلیل شرکت‌های حقوقی در خصوص ارزندگی سهام همیشه درست است؟

در این حالت باید سهم را بررسی کنیم که آیا واقعا سهام شرکت ارزش خرید دارد یا خیر. همان‌طور که می‌دانید، تحلیل‌ها می‌توانند متفاوت باشند.

گاه دو تحلیلگر حرفه‌ای هم می‌توانند نظرات متغایر از هم داشته باشند.

به هر حال در هر شرایطی خطای انسانی وجود دارد و ممکن است گاهی خبر کوچکی از دید بسیاری از تحلیلگران دور بماند، کما این‌که بسیار در ارزندگی سهمی اثرگذار باشد.

پس نمی‌توان گفت که سهامداران حقوقی همیشه تحلیل‌های درستی از سهام شرکت‌ها دارند و سهامداران حقیقی در تشخیص ارزندگی سهمی همیشه ضعیف عمل می‌کنند.

چرا سهامداران حقوقی فروشنده سهم می‌شوند؟

در بحث فروش گاه ممکن است شرکتی برای تامین نقدینگی لازم به منظور اجرای طرح‌های توسعه‌ای و یا پرداخت بدهی و . اقدام به فروش سهام خود کند.

یا در حالت دیگر سهامدار حقوقی سود مد نظر را کسب کرده و به این نتیجه رسیده که سهم توان سوددهی بیشتر را ندارد و در نتیجه ممکن است اقدام به فروش سهام خود کند.

به عبارتی این دید را دارند که سهم دیگر ارزنده نیست و یا در نهایت باز هم به بحث جلوگیری از ایجاد نوسانات شدید و متعادل‌سازی بازار می‌رسیم.

بنابراین به طور دقیق نمی‌توان گفت که همگام با خرید و فروش سهامداران حقوقی‌، سهامداران حقیقی بازار باید خریدار یا فروشنده باشند یا خیر.

به همین منظور پیشنهاد می‌شود کلیه اخبار بورسی و مرتبط با شرکت‌ها به دقت رصد شود و سنجش ارزندگی سهام براساس فاکتورهای بنیادی انجام شود.

روند رو به رشد بورس ترکیه

قانون و قواعد سرمایه گذاری در بورس ترکیه

امروزه ترکیه به یکی از بهترین مقاصد مهاجرتی برای ایرانیان مبدل شده است. سرمایه گذاری در بورس ترکیه یکی از شیوه های کسب اقامت در این کشور آسیایی-اروپایی است. شرایط خاصی جهت خرید بورس و سهام در کشور ترکیه وجود دارد که اغلب آن‌ها با شرایط خرید سهام در سایر کشورها یکسان است، اما بد نیست پیش از ورود به این عرصه اطلاعات جامعی را در خصوص بازار بورس و تاریخچه آن به همراه ورود این بازار به ترکیه به دست آوریم.

در این مقاله سعی کرده‌ایم پس از بررسی تاریخچه بورس و خرید سهام در سراسر جهان، به قوانین تکمیلی در خصوص خرید بورس ترکیه اشاره نماییم. شما نیز اگر قصد خرید بورس از بازار سهام ترکیه را دارید بد نیست که با مطالعه این مقاله ما را همراهی کرده و اطلاعات مورد نیاز را به دست آورید. ما در این مقاله تمامی‌قوانین ریز و درشت حاکم بر بازار بورس ترکیه را برای شما بیان می‌کنیم.

روند بورس ترکیه رو به رشد است

این روز ها شاهد خبر هایی هستیم که شاخص بورس در ایران رو به رشد است و بر خلاف بقیه سهام ها در کشور های دیگر در تهران این رشد مثبت است، اما این اتفاق فقط در ایران نیست که در حال جریان است بلکه شاخص های بورس کشور ترکیه هم رو به رشد است.

شاخص «بیست-۱۰۰» بورس استانبول امروز پنجشنبه ۳۰ آوریل معاملاتش را با رشد ۰٫۴۶ درصدی و در سطح ۱۰۲,۰۶۵٫۹۶ واحد آغاز کرد.

در این راستا، شاخص بخش بانکداری بورس استانبول با ۰٫۴۴ درصد و شاخص هلدینگ‌ ها نیز با ۰٫۶۶ درصد افزایش ارزش مواجه شدند.

شاخص بخش بیمه با ۱٫۶۳ درصد ارتقا بیشترین سود را برای سرمایه‌ گذاران به همراه داشت.

اما از سوی دیگر شاخص بخش فلزات با ۰٫۸۵ درصد کاهش بیشترین افت را در بین شاخص‌ های دیگر داشت.

تاریخچه بازار بورس و سهام از بلژیک تا ترکیه

زمانی که از سرمایه گذاری در بازار بورس ترکیه سخن می‌گوییم، اولین گزینه‌ای که به ذهن افراد خطور می‌کند خرید اوراق بهادار است. بورس این اوراق به عنوان بخش جدایی ناپذیر بازارهای مالی در جهان امروز به قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی باز می‌گردد. طبق روایات مختلف اولین اوراق بهادار در خصوص بدهی های عمومی‌و خصوصی در بورس سهام Antewerp و در کشور بلژیک تاسیس شد که به سال ۱۵۳۱ میلادی باز می‌گردد.

اما بورس اوراق بهادار با هدف حفظ ارزش پول برای اولین بار در آمستردام هلند تاسیس شد. این تاریخ به سال ۱۶۰۲میلادی باز می‌گردد. بورس کالای شیکاگو نیز اولین بورس کالا به معنای مدرن است که شامل بازارهای نقدی و آتی بود و تاسیس آن به قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد؛ یعنی تقریبا دو قرن بعد از تاسیس اولین بازار بورس اوراق بهادار در هلند!

اولین بازار بورس در کشور ترکیه نیز در چاودارحیصار منطقه کوتاهیا درسال های پایانی دویست سال پس از میلاد مسیح و به دستوردیئولئتیانوس امپراطور رم تاسیس شد. این بازار غیر مدرن و کاملا سنتی با نام Aizanoi در آن زمان به عنوان بازار گندم استفاده می‌شد و قیمت های تعیین شده را بر روی سنگ های این مکان حک می‌کردند، اما تاسیس بورس اوراق بهادار استانبول به سال ۱۹۲۶ باز می‌گردد که در سال ۲۰۱۳ با ادغام بورس طلا و بورس معاملات مدت دار و آتی به کار خود ادامه داد. اکنون این بازار در فضای مجازی و به راحتی در دسترس قرار گرفته است و شما نیز می‌توانید عضوی از آن باشید.

اما سرمایه گذاری در بورس کشور ترکیه به چه صورت است ؟

سرمایه گذاری در بورس ترکیه

بورس اوراق بهادار استانبول در سال ۱۹۸۶ افتتاح شد و ISE تنها بازار اوراق بهادار ترکیه است که تسهیلات معاملاتی را برای اوراق سهام، اوراق قرضه، اوراق بهادار بخش خصوصی، اوراق بهادار خارجی و گواهینامه‌ های معاملات املاک فراهم می ‌کند.

در حال حاضر حدود ۵ هزار شرکت خارجی در چرخه اقتصادی ترکیه به ‌طور فعال مشارکت دارند و بخش بانکداری ترکیه نیز در سال‌ های اخیر و همراه اصلاحات اقتصادی، پیشرفت قابل توجهی داشته تا اقتصاد ترکیه به سمت آزادی پولی و مالی بیشتری حرکت کرده و خود بانک‌ ها نیز در زمینه ساختارهای سازمانی و کیفیت خدمات تغییرات مهمی را به نمایش گذارند.

با کمک کمیته دایمی همکاری های اقتصادی و تجاری سازمان همکاری های اسلامی (COMCEC)، تا ژوئیه ۲۰۱۷، عملیات اجرایی کامل شد و هم اکنون کارگزاران سهام می توانند سهام همه پروژه های املاک و مستغلات از جمله زمین، مراکز خرید یا فضاهای عمومی را که تائیدیه تجاری دریافت کرده اند، معامله کنند.

بورس استانبول ترکیه از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۱۷ یعنی در طی ۱۰ سال گذشته از ۴۰ هزار واحد به ۱۰۰ هزار واحد افزایش یافته است.

در آینده نزدیک ایده استقرار بورس بین المللی اوراق بهادار املاک و مستغلات ترکیه را انجام می شود و گواهینامه ها جایگزین بخش مالی می شوند و خریداران در بسیاری از کشورها واجد شرایط سرمایه گذاری در املاک و مستغلات ترکیه خواهند شد.

می توانید از طریق سرمایه گذاری در ترکیه در بخش سهام نیز به تابعیت ترکیه دست یابید. در این روش باید حداقل مبلغ ۵۰۰ هزار دلار آمریکا سهام خریداری کنید.

ابزار های مشتقه مورد معامله این بازار بورس در ترکیه عبارتند از: فیوچرز ارز (دلار آمریکا)، فیوچرز ارز (یورو)، فیوچرز اوراق خزانه داری ترکیه” TurkDEX-T-Benchmark”، قرارداد آتی شاخص ISE-30، قرارداد آتی شاخص ۱۰۰-ISE، قرارداد آتی پنبه، قرارداد آتی گندم، قرارداد آتی طلا

بازار سهام یا بورس سهام به چه معناست؟

پاسخ این سوال برای کسانی مناسب است که چندان از بورس سردر نمی‌آوردند، اما می‌دانند که سرمایه گذاری در بازار بورس ترکیه یکی از ساده‌ترین شیوه های کسب اقامت در این کشور است. در خصوص تعریف بازار بورس باید بگوییم که:

• بورس اوراق بهادار یک نام عمومی‌و پذیرفته شده است که به بازارهای منظم و تحت نظارت اطلاق می‌گردد که در آن اسناد ارزشمندی تحت عنوان اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه و صندوق های سرمایه گذاری و کالاهای منقول مانند نفت، طلا و قهوه خرید و فروش می‌شوند.

در واقع بورس‌ها سکوهایی هستند که در آن ابزارهای سرمایه گذاری مطابق با قوانین خاص و از طریق تطبیق خریداران و فروشندگان رد و بدل می‌شوند و جایی است که سرمایه گذاران سعی می‌کنند از طریق تغییر در قیمت معاملات کوتاه مدت و بلند مدت کسب سود کنند.

انواع بازارها در بورس استانبول

در بورس اوراق بهادار ترکیه انواع مختلفی از بازارها وجود دارد که همه آنها در یک دسته بندی اصلی سه ‌تایی جای می‌ گیرند عبارتند از:

بازار سهام

بازار سهام که خود شامل چندین زیر مجموعه می باشد:

بازار ملی‌National Market‌، بازار ملی ثانویه ‌Second National Market‌، بازار اقتصاد جدید‌، بازار ETF، بازار شرکت ‌های تحت نظر و مراقبت ‌watching list‌، بازار عمده فروشی، بازار کوپن حق تقدم‌ Rights Coupon Market‌

بازار بین‌ المللی

در سال ۱۹۹۷، با پذیرش اوراق قرضه بین ‌المللی منتشره توسط «نایب رئیس خزانه ‌داری» جهت داد و ستد در خارج از کشور، «بازار اوراق قرضه و اسناد بین‌ا لمللی» کار خود را شروع کرد و سپس «بازار رسید های سپرده‌ گذاری» بازار بین‌ المللی بورس استانبول با داد و ستد رسید های سپرده‌ گذاری سهام منتشره در سطح جهان فعالیت خود را آغاز کرد و در حال حاضر رسید های سپرده ‌گذاری بزرگترین بانک قزاقستان به نام (Kazkommertsbank) در« بازار رسید های سپرده‌ گذاری بین ‌المللی» و اوراق قرضه اروپا به نام (Eurobond) نحوه خرید سهام در بورس که توسط دولت جمهوری ترکیه منتشر می‌شود در «بازار اوراق قرضه و اسناد بین ‌المللی» معامله می‌شود. تمام عملیات این بازار برحسب دلار آمریکا بوده و امور تسویه آن از طریق Citibank و Euroclear و از طریق سپرده ‌گذاری مرکزی ترکیه به نام تاکاس بانک صورت می‌ گیرد.

بازار اوراق قرضه و اسناد

«بازار اوراق قرضه و اسناد»، بازار متشکلی را برای داد و ستد اوراق بهاداری که درآمد ثابت دارند خود شامل ۳ بخش است: بازار موافقتنامه ‌های باز خرید و باز خرید معکوس، بازار خرید و فروش یکجا، بازار دارایی‌ های غیر منقول و مستغلات

بورس ابزار مشتقه ترکیه‌

بورس ابزار مشتقه ترکیه Turkish Derivatives Exchange که مراحل تاسیس آن به سال ۲۰۰۲ بر می گردد، با نام اختصاری TURKDEX در سال ۲۰۰۵ شروع به کار کرد. این بورس به ‌دنبال ایجاد، ابداع و گسترش ابزارهای مالی است که کار پوشش ریسک را برای سرمایه ‌گذاران انجام دهد.

ابزارهای سرمایه گذاری در بازار بورس ترکیه

در بورس سهام یا بازارهای سهام ابزارهای خاصی برای دریافت سود و منفعت وجود دارد. این ابزارها همان کالاها یا مصداق هایی هستند که برای سرمایه گذاری انتخاب می‌شوند و عبارتند از:

• بورس اوراق بهادار که شامل اوراق قرضه، سهام، قبض، صندوق های سرمایه گذاری می‌شوند.
• بورس های تجاری که شامل فلزات گران بها، محصولات کشاورزی، منابع طبیعی و … هستند.
• معاملات آتی، پیمان آتی و اختیار معامله نیز بر اساس دارایی زیربنایی در بازارهای معاملات مدت دار خریداری و فروخته می‌شوند.

هرچند ابزارهای سرمایه گذاری بسیاری در بورس های گوناگون وجود دارد، اما زمانیکه از اصطلاح بورس در ترکیه سخن می‌گوییم منظور ما همان بورس اوراق بهادار استانبول است که به اختصار ۱۰۰ BIST نام دارد.

چگونه در بورس ترکیه سرمایه گذاری کنیم؟

اولین کاری که باید برای سرمایه گذاری در بورس ترکیه انجام دهید یافتن یک موسسه واسطه و افتتاح یک حساب سرمایه گذاری در بانکی است که دارای مجوز ازSPK (هیئت مدیره‌ی بازار بورس) ترکیه باشد.

حداقل سرمایه مورد نیاز برای ورود به بازار سهام در ترکیه ۵۰۰ هزار دلار امریکاست. این مبلغ تا چندی پیش به میزان دو میلیون دلار امریکا بود، اما با افزایش نرخ ارز و دلار به میزان ۵۰۰ هزار دلار امریکا کاهش یافت.

حال سوال این است که چگونه می‌توانیم این حساب بانکی را در یکی از بانک های مجاز افتتاح کنیم؟ این سوال را در ادامه پاسخ می‌دهیم.

1. به وب سایت رسمی‌SPK (هیئت مدیره بازارهای بورس) مراجعه کنید.
2. لیست فعلی موسسات واسطه‌ای و بانک های دارای مجوز SPK را مشاهده نمایید.
3. شرایط خدمات کارگزاری، کارمزد معامله، نرخ کمیسیون و سایر هزینه‌ها و کسر خانه های کارگزاری هر کدام از واسطه‌ها و بانک‌ها را مقایسه کنید.
4. کارگزاری را انتخاب نمایید که مناسب‌ترین شرایط ممکن را برای شما فراهم می‌کند.

نکته‌ای که باید به آن دقت کنید این است که حساب سرمایه گذاری شما زمانی فعال می‌شود که شخصاً به شعبه‌ای از کارگزاری انتخاب شده مراجعه نمایید و موافقت نامه موجود در خصوص چارچوب خدمات کارگزاری و فرم اطلاع رسانی ریسک را برای معاملات بازار سرمایه مطالعه کنید و در صورت پذیرش آن را امضا نمایید. شما زمانی می‌توانید سفارشات خود را در سکوی سرمایه گذاری شرکت کارگزاری مذکور و تجارت در بورس کالای استانبول وارد کنید که مبلغ مورد نیاز را به حساب خود واریز کنید. حال مسئله ضروری در این بخش آشنایی با فرم اطلاع رسانی ریسک است که برخلاف تصور برخی از افراد، تهیه آن برای عضویت در بورس ترکیه اختیاری نیست و کاملا اجباری است.

آشنایی با فرم اطلاع رسانی ریسک

آشنایی با فرم اطلاع رسانی ریسک برای همه کسانی که در بازار بورس ترکیه سهام دارند ضروری است و با توجه به وجه تسمیه خود برای اطلاع از خطرات مربوط به کسب و کار و ضررهای احتمالی در بورس سهام کشور ترکیه راه اندازی شده است.

در واقع این فرم‌ها اسنادی هستند که برای اطلاع رسانی به سرمایه گذار در خصوص خطرات مرتبط با ابزارهای مختلف بازار بورس کشور ترکیه تهیه شده‌اند. بنیاد هیئت مدیره بازار بورس ترکیه یا همانSPK نیز اجباری بودن تفهیم و امضاء فرم های گزارش ریسک توسط سرمایه گذاران را اجباری نموده است.

این فرم‌ها برای کسانی که می‌خواهند در ابزارهای مشتق و ضمانت سرمایه گذاری کنند به صورت فرم های اعلام خطر مربوط به ابزارهای مشتق و ضمانت نامه تهیه شده و امضا می‌شوند.

بورس کالای ترکیه

یکی دیگر از ابزارهای بازار بورس سهام در ترکیه، بورس کالاست که البته نسبت به اوراق بهاردار طرفداران کمتری دارد. سرمایه گذاران داخلی و خارجی باید در بورس اوراق بهادار، سفارشات خود را اعم از سفارشات خرید و فروش از طریق سکوی معاملات آنلاین سرمایه گذاری که توسط کارگزاری انجام می‌دهند اجرا کنند و یا اینکه از شیوه ثبت سفارشات خودکار بر اساس مقدار و قیمت آن‌ها را انجام دهند.

در این خصوص ارسال سفارشات از طریق تلفن، فکس و سایر شیوه های غیر حضوری و در برخی از موارد به صورت حضوری صورت می‌گیرد.

در این خصوص برای اینکه سفارش خرید منتقل گردد و توسط یک سرمایه گذار تحقق پیدا کند باید سفارش فروش حداقل با همان قیمت و مقدار ثبت شده باشد. بنابراین گونه‌ای همخوانی تقاضا و عرضه نیاز است که قدری فعالیت در بازار بورس کالا را دشوار می‌کند. سرمایه گذار در این زمینه تعیین می‌کند که عرضه سهام و دریافت سفارشات در طول شب برقرار باشند یا به روزهای آتی موکول شوند.

کسب در آمد در بورس کالا و در کشور ترکیه

در این خصوص باید سپرده و سرمایه منفعل خود را به یک حساب کاربری سرمایه گذاری انتقال دهید و بعد از انتخاب یک ابزار سرمایه گذاری اعم از طلا، نقره، پلاتین، نفت، گندم، قهوه، پارچه و … روند بازارهای بورس را برای دریافت سود و منفعت مالی دنبال کنید که در این خصوص هیچ گونه تفاوتی میان بازار بورس ترکیه، ایران و سایر کشورهای جهان نیست.

پیشنهاد ما این است که یک سبد متعادل از انواع سرمایه گذاری‌ها داشته باشید. این گونه می‌توانید با مدیریت بهتر خطرات موجود را به حداقل ممکن رسانده و سود بیشتری را کسب نمایید. در این خصوص بهتر است پیش از انتخاب ابزارها و تکمیل سبد خود نگاهی به حرکت قیمت سهام در بازارهای مربوطه داشته باشید و با دقت در مورد داده های مالی شرکت‌ها، رشد و سود آوری بیشتری را تجربه نمایید.